Vizantijsko carstvo je
termin koji se koristi da opiše prostor grčkog govornog područja Rimskog
carstva tokom srednjeg veka, sa sedištem u Konstantinopolju. U posebnom
smislu, obično se odnosi na vekove koji su obeležili pad Zapadnog
rimskog carstva, koristi se i termin Istočno rimsko carstvo.
Ne postoji opšta saglasnost oko vremena kada počinje vizantijska epoha.
Neki taj početak smeštaju u vreme vladavine Dioklecijana
(284-305), tokom koje je sproveo administrativne reforme, deleći carstvo
na istočni deo (pars Orientis) i zapadni deo (pars Occidentis).
Drugi ga smeštaju u period vladavine Teodosija I
(379-395) i trijumfa hrišćanstva nad rimskom paganskom religijom,
ili, posle njegove smrti 395. god., sa podelom imperije na zapadni
i istočni deo. Opet, neki misle da početni Vizantijski period počinje
476. god., kada je poslednji zapadni car, Romul Avgustul,
bio primoran da abdicira, stoga ostavljajući vladaru Istočnog carstva
jedinu carsku vlast. Krajem III veka centar ekonomskog i političkog
života Rimskog carstva preselio se u bogatije provincije istočnog
Sredozemlja. Car Konstantin Veliki (276-337) preneo
je svoje sedište iz Rima na obale Bosfora u Vizant, gde se ubrzo razvila
nova prestonica Kostantinopolj (Carigrad). U svakom slučaju,
promene su bile postepene i do 330. god., kada je Konstantin I Veliki
inaugurisao svoju novu rezidenciju (koja će sredinom 4. veka prerasti
u prestonicu Carstva), proces helenizacije i hristijanizacije je već
uveliko poodmakao.
Zastava dinastije Paleologa
2. ISTORIJA VIZANTIJSKOG CARSTVA
Padom Rima (476) prestala je da postoji zapadna polovina
Rimskog carstva, dok je istočna polovina nastavila da traje kao
Vizantijsko carstvo, s Konstantinopoljem kao glavnim gradom.
Istočna carevina se od zapadne razlikovala po mnogim svojstvima: kao
naslednik civilizacije helenističke ere, bilo je razvijenije i urbanizovanije.
Njegov najveći car, Justinijan, ponovo je osvojio neke delove
zapadne Evrope, sagradio Svetu Sofiju, i dao osnovnu kodifikaciju
rimskog prava. Posle njegove smrti carstvo je oslabilo.
Dugotrajna rasprava oko ikonoborstva unutar istočne crkve pripremila
je teren za raskid sa rimskom crkvom 1054.
Tokom ovog sukoba, Arapi i Turci Seldžuci učvrstili su vlast na tom
području. Krajem 11. veka , Aleksije I Komnin potražio je pomoć od
Venecije i pape; ovi saveznici pretvorili su potonje krstaške ratove
u pljačkaške pohode. U 4. krstaškom ratu Venecijanci su osvojili Konstantinopolj
i ustoličili niz latinskih careva.(Pad Carigrada (1204). Kada su ga
vizantijski prognanici povratili 1261, carstvo je bilo jedva nešto
veće od grada-države.
U 14. veku počeli su da nadiru osmanski
Turci; dugotrajna opsada Konstantinopolja završila se 1453, kada
je poslednji car Konstantin Dragaš poginuo na gradskim zidinama,
oblast potpala pod osmansku vlast.
Istorija vizantiskog carstva, i pored radova koji su je za poslednjih
pedeset godina skoro preporodili, ipak je još uvek, naročito na Zapadu,
predmet upornih predrasuda. Mnogi od naših savremenika je i danas
smatraju, poput Monteskjea i Gibona, produženjem i opadanjem rimskoga
carstva. Pod uticajem nesvesnih posledica vekovne mržnje i tamnog
sećanja na prohujale verske strasti mi i danas sudimo o srednjevekovnim
Grcima kao što su o njima sudili krstaši koji ih nisu razumeli i pape
koje su ih isključile iz crkve. Isto tako, vizantiska se umetnost
još suviše često smatra okamenjenom umetnošću, - "hijeratičnom",
kako se vrlo rado govori, - nesposobnom za obnovu i koja je, pod strogim
nadzorom crkve, ograničila svoj hiljadugodišnji napor na beskrajno
umnožavanje dela nekolicine genijalnih umetnika.
U stvari, Vizantija je bila nešto sasvim drugo. Mada se ona dragovoljno
proglasila naslednicom i nastavljačicom Rima, mada su se njeni carevi,
do poslednjeg dana, nazivali "Vasileusima Romeja",
ma da se oni nikada nisu odrekli prava koja su polagali na staru i
slavnu prestonicu carstva, ipak je Vizantija postala vrlo brzo i bila
u suštini istočna carevina. Ne treba o njoj donositi sud u poređenju
sa blistavim spomenom koji je ostavio Rim: po jednom od ljudi koji
su najbolje shvatili njenu prirodu i nazreli njen pravi izgled ona
je bila "srednjevekovna država smeštena na krajnjim granicama
Evrope prema varvarskim narodima Azije". Ta država je imala svoje
nedostatke i svoje poroke koje bi detinjasto hteti sakriti. U njoj
su se vrlo često dešavali dvorski prevrati i vojničke bune.Pored gospodstvenosti
njene civilizacije naravi su joj često bile surove i svirepe, i ona
je proizvela, najzad, u velikom izobilju, ljude osrednjih karaktera
i niskih duša. Ali, pored svih ovih mana, ta država je bila velika.
Posle kriza, u kojima umalo nije podlegla, nastupala su vrlo često
vremena jedinstvenog sjaja, neočekivanih preporoda, kada se, prema
rečima jednog hroničara, "carstvo, ta stara žena, pojavljuje
kao mlada devojka iskićena zlatom i dragim kamenjem". U VI veku,
pod Justinijanom, carstvo se, poslednji put, obnavlja kao u sjajno
doba Rima, a Sredozemno More, ponovo postaje rimsko jezero. U VIII
veku isavrijanski carevi slamaju nalet islama u isto doba kada Karlo
Martel spasava hrišćanski svet kod Poatjea. U X veku makedonski carevi
stvaraju od Vizantije veliku istočnu silu, dopirući čak do Sirije
sa svojim pobedničkim oružjem, satirući Ruse na Dunavu, ugušujući
u krvi državu koju su stvorili bugarski carevi. U XII veku, pod Komninima,
grčko carstvo još uživa lep ugled u svetu, a Carigrad je jedno od
glavnih središta evropske politike.
Tako, preko hiljadu godina, Vizantija je postojala, i to ne samo zahvaljujući
kakvom srećnom slučaju; ona je trajala slavno i zbog toga je morala
sadržavati u sebi drugo što osim mana. Ona je imala za vođenje svojih
poslova velike careve, čuvene državnike, vešte diplomate, pobedonosne
vojskovođe; pomoću njih ona je izvršila veliko delo u svetu. Ona je
bila, pre krstaških ratova, zatočnik hrišćanstva na Istoku protiv
nevernika i svojom vojničkom vrednošću spasla je u nekoliko mahova
Evropu. Ona je bila, licem prema varvarima, središte divne civilizacije,
najprefinjenije, najotmenije, dugo vremena jedine u srednjem veku.
Ona je bila vaspitačica slovenskog i aziskog Istoka, čiji joj narodi
duguju svoju veru, svoj književni jezik, svoju umetnost, svoj oblik
vladavine; njen svemoćni uticaj bio je se raširio čak do Zapada koji
je primio od nje neprocenjiva duhovna i umetnička blaga. Od nje proizilaze
narodi koji nastanjuju danas evropski Istok, a savremena Grčka, naročito,
mnogo više duguje hrišćanskoj Vizantiji nego Atini iz doba Perikla
ili Fidije.
Zbog svega, dakle, što je izvršila u prošlosti i što je pripremila
za budućnost Vizantija još uvek zaslužuje pažnju i zanimanje. Ma koliko
daleka izgledala njena istorija, ma koliko je malo poznavali mnogi
ljudi, ta istorija nije mrtva i dostojna zaborava. Dikanž je to dobro
znao kada je svojim izdanjima vizantiskih istoričara, tumačenjima
kojima ih je propratio, tolikim divnim radovima postavljao temelje
naučnoj istoriji Vizantije i krčio u toj još neispitanoj oblasti široke
i svetle brazde. Ima već pedeset godina kako se, u Dikanžovoj otadžbini,
obnovila tradicija proučavanja čiji je on bio osnivač; i, ne odričući
vrednost onome što se radi u drugim zemljama, u Rusiji i Grčkoj, Engleskoj
i Nemačkoj, možda je ipak dozvoljeno reći da, ako su istraživanja
iz oblasti vizantiske istorije ponovo zadobila pravo građanstva u
naučnom svetu, ona to u prvom redu duguju Francuskoj.
330. Konstantin Veliki inauguriše Drugi Rim ubrzo
poznatiji kao Konstantinopolj.
395. Carstvo se deli na Istočno i Zapadno, odmah
posle smrti Teodosija I.
527. Justinijan I krunisan za cara.
532. Justinijan podiže crkvu Sveta Sofija
533. Justinijanovi generali ponovo zauzimaju teritorije
severne Afrike i Italije koje su naseljavali Vandali i Ostrogoti.
568. Invazija Langobarda ima za posledicu gubitak
većeg dela Italije.
626-641. Srbi i Hrvati se naseljavaju na Balkanu.
634-641. Arapi osvajaju Levant i Egipat. U sledećih
deset godina, zauzimaju veći deo severne Afrike, a kasnije osvajaju
i Siciliju.
730-787; 813-843. Ikonoboračke rasprave. Ovo ima
za posledicu gubitak ostalih teritorija u Italiji, osim teritorija
na jugu.
843-1057. Doba vladavine Makedonske dinastije, epoha
ponovnog teritorijalnog širenja i kulturnog procvata.
1002-1018. Vrhunac vojnih uspeha srednjevekovne
Vizantije. Vasilije II osvaja Bugarsko carstvo i stiče nadimak Bugaroubica.
1054. Šizma. Početak do danas nezalečenog crkvenog
raskola između Rima (katoličke crkve) i Konstantinopolja (pravoslavne
crkve).
1071. Car Roman IV Diogen biva poražen od strane
Turaka Seldžuka u bici kod Mancikerta. Veći deo Male Azije biva izgubljen.
Iste godine Bari, poslednje vizantijsko uporište u Italiji osvajaju
Normani.
1081-1185. Vladavina dinastije Komnina Delimična
obnova vojne snage Vizantije, ovoga puta na feudalnim osnovama. Nova
obnova na polju književnosti i umetnosti.
1097-1176. Vizantijska vojska zauzima od Turaka
Seldžuka obale Male Azije. Seldžuci se ipak učvršćuju u centralnoj
Anadoliji.
1176. Bitka kod Miriokefalona, Manojlo I Komnin
trpi težak poraz u pokušaju da zauzme seldžučku prestonicu Konju.Kraj
pokušaja Vizantinaca da ponovo osvoje centralnu Malu Aziju. oko 1185.
Vizantija gubi veći deo Balkana. Nemanjićka Srbija i Drugo Bugarsko
carstvo postaju nezavisne.
1204. Konstantinopolj osvajaju i pljačkaju krstaši;
Oni osnivaju Latinsko carstvo. Vizantinci se ipak održavaju u Maloj
Aziji (Nikejsko i Trapezuntsko carstvo) i u Epiru (Epirska despotovina).
1261. Konstantinopolj oslobađa vladar Nikeje, Mihajlo
VIII Paleolog.
1371. Posle poraza Srba na reci Marici, vizantijski
car postaje otomanski vazal.
1453. Turci Osmanlije zauzimaju Konstantinopolj.
Kraj Vizantijskog carstva .
3. DRUŠTVENO-EKONOMSKA STRUKTURA
Društvena struktura Vizantije bila je veoma razuđena i menjala se
kroz vekove. U ranovizantijskom periodu preovlađuje društveno-ekonomska
struktura nasleđena iz vremena Rimskog carstva.
U središtu društvene strukture Vizantije nalazila se neprikosnovena
ličnost vizantijskog inperatora, od čije naklonosti, privilegija ili
raznih davanja zavisi pravni položaj većine stanovnika carstva. Tako
je car senatore državne zvaničnike i krupne zemljoposednike učinio
zavisnim od svoje ličnosti i njemu neposredno odgovornim. Ovakav oblik
zavisnosti nazivamo krunski vazalitet. U Vizantiji ne postoji zapadno-evropski
feudalizam jer ovde car ne dodeljuje zemlju vojskovođama i vojnim
odredima u formi beneficijuma, u Vizantiji se careva davanja i privilegije
odnose na ličnost onih koji preuzimaju obavezu, a ne na njihove naslednike,
jer ne samo dostojanstvo nego ni zvanje se nije moglo naslediti. Tako
su senatori, najviši državni zvaničnici i latifundisti činili državnu
elitu ranovizantijskog perioda.
Proces feudalizacije započinje još u rimskim vremenima, a u Vizantiji
je znatno stagnirao nekoliko vekova. Iraklijeva agrarna politika ukida
latifundije kao osnovni oblik zemljoposedovanja u ranovizantijskom
periodu, a sa njima nestaju i latifundisti i do formiranja novog aristokratskog
sloja, doći će tek u 9. veku. Napuštene latifundije država parceliše
na srednje i manje posede i deli slobodnim seljacima na obrađivanje.
Slobodni seljaci postaju vlasnici dodeljenog zemljišta, organizuju
samostalno proces proizvodnje, svi prinosi sa poseda pripadaju njima
uz obavezu da državi plate samo porez. Slobodni seljaci sa punim pravom
svojine na svom sitnom posedu predstavljaju najznačajniji društveni
sloj za državu, jer su bili najpouzdaniji izvor prihoda, zbog čega
su dugo uživali naručitu državnu zaštitu. Dozvolivši Slovenima da
u 7. veku naseljavaju rubna područja carstva, car Iraklije im je dodeljivao
male zemljišne parcele, a za uzvrat teretila ih je poreska obaveza
prema državi. Njihova poreska obaveza bila je prilično manja od poreske
obaveze slobodnih seljaka. Država je tako obezbedila stabilan izvor
prihoda formiranjem širokog sloja novih poreskih obveznika s jedne
strane, dok je s druge strane porasla odbrambena moć carstva jer je
vojska bila sastavljena od domaćeg stanovništva, a ne od skupih i
prevrtljivih germanskih plaćenika. Ovako vojno ustrojstvo dominiralo
je u Vizantiji od 7. do 10. veka i predstavljalo je osnovu njene moći.
Vremenom su poreske dažbine koje je država nametnula slobodnim seljacima
i zemljoradnicima prešle granicu njihove socijalne izdržljivosti.
Ova pojava je utrla put sigurne propasti seljačkih i zemljoradničkih
imanja.
Gradovi i gradska privreda u Vizantiji nastavili su svoje postojanje
na osnovama Grčko-helenističke municipalne tradicije. Posle zastoja
u svom razvitku od 7. do 9. veka vizantijski gradovi su doživeli privredni
preporod i dugo su ostali lider ekonomskog poleta u Evropi. Gradsko
stanovništvo (trgovci, zanatlije, bankari) predstavlja značajan deo
društvene strukture Vizantije.
Za dno društvene lestvice u Vizantiji bili su prikovani robovi, koji
su se zadržali skoro do njenog kraja. Robovi uglavnom potiču od nehrišćana
bilo zarobljenih bilo kupljenih.
4. DRŽAVNA STRUKTURA
Državno ustrojstvo Vizantije se menjalo tokom njene hiljadugodišnje
istorije, ali su njeni osnovni principi: carski apsolutizam, cenralizam
i birokratizovana uprava zadržali do kraja .
4.1. Car i carska vlast
U središtu svekolike vizantijske državne uprave nalazila se neprikosnovna
ličnost vizantijskog cara. Vizantijski carevi su sve do cara Iraklija
nosili latinsku titulu avgust. Car (imperator) je bio stožer državne
vlasti, a država se poistovećuje sa njim i njegovim vojnim i činovničkim
aparatom. Car je božji izabranik i nosilac božanske promisli. U njegovim
rukama se nalazila vrhovna: upravna; vojna i sudska vlast. Umrlog
imperatora obično je nasleđivao njegov sin, ako on nije dorastao carskom
dostojanstvu, srušio bi ga, a zatim obično i zamenio vođa prevrata.
Car je smatran za svetu ličnost koju je Bog izabrao da vlada nad
ljudima. Svoju lojalnost prema caru, podanici su izražavali padajući
ničice pred njegove noge. Car je živeo u sjaju i obilatoj raskoši.
Carska rezidencija je smeštena u velelepnoj palati na obali Bosfora,
a činio je kompleks luksuznih građevina između kojih su se nalazili
vrtovi.
Vizantijski car je bio apsolutni monarh, a njegovu vlast je jedino
mogla biti i ograničiti mogućnošću prevrata ili mučkim ubistvom.
U hiljadugodišnjoj istoriji Vizantije, carstvom su vladale dve velike
dinastije. Prva, koju je osnovao Lav III Isavrijac, zvala se Isavrijska
(Sirijska) dinastija i vladala je od 717-820.g. Druga, koju je osnovao
Vasilije I Makedonac, zvala se Makedonska dinastija i bila je na tronu
od 867-1056.g.
Uz neprikosnovenog cara (imperatora) u Vizantiji postoje još dva organa
centralne državne vlasti: senat i konzistorija.
4.2. Senat (sinklit)
Senat (sinklit) je drugi centralni organ države, a osnovao ga je
car Konstantin, gradeći novu prestonici na Istoku. Tako su istovremeno
postojala dva senata, jedan u Rimu i drugi u Carigradu.
U Vizantiji sa jačanjem carske vlasti slabi autoritet senata i on
sve više gubi stvarnu vlast. Tako je senat, formalno verifikovao naslednika
prestola, kojeg bi car za života imenovao. Ako car nije odredio naslednika,
onda je senat zajedno sa vojskom, carigradskim patrijarhom i narodom
prestonice birao novog cara .
Vizantijski senatori su bili potomci rimskih senatorskih porodica.
Bilo da su naslednici stare senatske aristokratije ili su pripadali
novoj dvorskoj aristokratiji senatori su pretežno bili bogati veleposednici.
Senatori su činili prilično širok sloj koji je postao vodeća snaga
carstva pre zbog bogatstva i položaja na dvoru nego zbog svog članstva
u senatu kao telu. Sednice senata kao samostalnog tela od šestog veka
više se ne održavaju, već senat polako postaje deo dvorske strukture
i srasta sa carskim savetom - konzistorijom.
4.3. Konzistorija
Treći centralni organ državne vlasti jeste carski savet - konzistorija.
Stalni sastav ovog tela činili su uglavnom najviši državni zvaničnici,
vojskovođe odane caru i najbogatiji i najugledniji plemići. Ponekad
su u sastav ovog organa ulazili i senatori koji nisu bili članovi
saveta. Ime ovog tela potiče od običaja po kome su njegovi članovi
morali stajati (consistere).
5. Vizantijsko pravo
Justinijanova kodifikacija stvara jedinstveni pravni sistem u kome
nestaju razlike izmedju starog prava, sadržanog u delima klasičnih
rimskih pravnika, i novog prava-carskih konstitucija.
Justinijan je bio zabranio bilo kakvo menjanje i komentarisanje zakonika
da bi osigurao autoritet i nepromenjivost svoje kodifikacije. Sam
Justinijan je morao da odstupi od svog ideala izdavanjem novih konstitucija,
na grčkom i latinskom, koje su naknadno sakupljene u zbornik pod imenom
’’Novele’’.
Vizantijsko pravo se razvijalo preko novela kasnijih careva koje su
postepeno modifikovale rimske institucije.
Carevi-ikonoborci su izvršavali velike pravne reforme.Lav III doneo
je ’’Eklogu zbornik’’-priručnik namenjen sudovima i administraciji
koji sadrži propise gradjanskog i krivičnog prava. Ekloga izražava
surovi realizam cara-ratnika koji je dao prednost životnim činjenicama
nad apstraktnim principima.
Ekloga je formalno ukinuta sredinom IX veka (kao delo cara-jeretika)
ali su je sudovi koristili kao kasniji zakonodavci.
5.1. Zemljoradnički zakon (Nomos georgikos)
Poznat je i kao ’’slovenski zakon’’. Ozakonio je običajno pravo vizantijskog
sela. Seoske opštine predstavljale su osnovne poreske i upravne jedinice
u novoj vojno-administrativnoj organizaciji. Slobodni seljaci-stratioti
bili su izvor vojne snage tematske organizacije i država ih je zaštitila
od opasnosti feudalizacije. Seljaci su nezavisni zemljoposednici koji
porez plaćaju neposredno državi.
5.2. Pomorski zakon
Poznat i kao „Rodski’’, sadržao je propise o pomorstvu i pomorskoj
trgovini,pomorskom zajmu, odgovornosti brodova za teret.
5.3. Vojnički zakon (Nomos stratiotikos)
Vojnički zakon je regulisao vojnodisciplinsku odgovornost. Vizantinci
su od cara-ratnika očekivali da sačuva carstvo i njegove duhovne i
materijalne vrednosti. Snažna i disciplinovana vojska bila je najsnažniji
garant saglasnosti politike i prava.
5.4. Bračno i porodično pravo
Ovo pravo je najviše promenjeno u odnosu na rimske institucije. Važila
je samo crkvena forma venčanja. Muškarci su mogli da se venčaju posle
navršene četrnaeste godine, a devojke posle navršenih dvanaest godina.
Razvod je bio dozvoljen bilo da nastupi po volji supružnika ili usled
krivice jednog ili oba bračna druga.
5.5. Nasledno pravo
Nasledno pravo je sledilo principe Justinijanovog naslednog redosleda.
Prvopozvani zakonski naslednici su sinovi i ćerke, potom otac i majka.
Imovina bez naslednika u celini je pripadala državi.
5.6. Krivično pravo
Ovo pravo je sledilo rimski princip da je utvrdjivanje namere učinioca
važnije od posledice dela. Kažnjavala se čak i namera izvršenja krivičnog
dela protiv države ili crkve.
Zavera protiv cara, pobuna i veleizdaja sankcionišu se smrtnom kaznom.
Sistem kazni predvidja smrtnu kaznu,t elesne kazne, novčane kazne,
konfiskaciju i progonstvo.
5.7. Makedonska dinastija
Donela je epohu velikih kodfikacija. Osnivač dinastije Vasilije I
proklamovao je povratak Justinijanovom pravu. Prohiron-„priručnik’’
predstavlja dvostruko obimniji zbornik od „Jeretičke Ekloge’’. Vasilije
I-zakonodavac doneo je zbornik Epanagoga. Prečišćeni tekst novog zbornika
preuzima podelu na 40 glava, ali dodaje neke propise iz Ekloge. Ustavni
značaj imaju odredbe o odnosu cara i carigradskog patrijarha, gde
se oni pravno skoro izjednačuju.
Lav VI izdao je najveću zbirku vizantijskog prava nazvanu Vasilike.
Propisi gradjanskog, crkvenog i javnog prava rasporedjeni su u 60
knjiga. Sadržaj se sistematizovan kao u Epanagogi.
Svetogorski monah Matija Vlstar sastavio je 1335. u Solunu zbornik
pod nazivom Sintagma. Sadržaj je izložen prema alfabetskom redosledu
i predstavlja kompilaciju crkvenih propisa-kanona i svetovnih propisa.
Od Justinijanove kodifikacije do Heksabibilosa nije došlo do bitnih
promena stvarnog prava. Privatna svojina je dominirala u gradovima,
ali i na zemljištu.
6. CRKVA I DRŽAVA
Već je rečeno da je hrišćanstvo predstavljalo jedan od tri noseća
stuba (uz: rimsko pravo i helenističku kulturu) vizantijske civilizacije.
Uspostavljanje hrišćanskog carstva, umesto paganskog predstavlja
težišnu tačku srednjevekovnog vizantizma. Prvi vekovi hrišćanstva
predstavljaju njegove porođajne muke i najteži period kroz koji je
ova vera prošla.
Za istoriju crkve, i za dalji odnos crkve i države, veoma je važan
događaj iz vremena cara Konstantina, a to je glasiti Nikejski sabor,
koji je održan 325. godine. Najviša tačka do koje je dospela hristijanizacija
rimske inperije pod Konstantinom, jeste sazivanje vaseljenskog sabora
u Nikeji, koji je bio prvi u nizu vaseljenskih sabora na kojima su
postavljene osnove dogmatskog i kanonskog uređenja hrišćanske crkve.
Sabor je sazvao, njim rukovodio i presudno uticao na sadržinu saborskih
odluka sam car Konstantin, mada formalno nije pripadao crkvi.
Hrišćanska crkva je od početka izgrađivala sopstveno unutrašnje ustrojstvo,
trudeći se da zadrži samostalnost u odnosu na carsku vlast.
7. UMETNOST VIZANTIJE
Vizantijska umetnost, to su jednostavno rečeno istočnjačka i grčko-rimska
tradicija prožete hrišćanskom idejom, po kojoj je Car predstavnik
boga na zemlji. Umetnost treba da materijalizuje božje zakone, tj.
da je jedan apsolutni poredak božjeg porekla. Skulptura je kao neznabožačka
bilo slobodna ili u reljefu potpuno napuštena. Svedena je na sitnu
plastiku u dragocenim metalima i slonovači. Enterijeri su dekorisani
freskom i mozaikom koji je zbog svoje trajnosti nazvan i "večitim
slikarstvom". U njemu je dostignuto savršenstvo likovnih i tehničkih
vrednosti. U arhitekturi je upotrebljavana cigla kao osnovni materijal,
u konstrukciji kupola, a za spoljnu dekoraciju kombinacija kamenih
ploča i cigle.
Vizantijska arhitektura je nastala na području koje se nalazi na
teritoriji Zapadnog rimskog carstva i vezana je za Carigrad i ako
nema tačne demarkacione linije njenog odeljivanja od hrišćanske umetnosti
može se smatrati da je nastala u početku 5. veka.
Zaključak
Iz svega napred rečenog zaključuje se da Vizantija je nestala, ali
su njene velike tekovine ostale i dalje da žive i nadahnjuju i na
teritoriji nekadašnjeg carstva i van ovih granica, utiskujući svoje
pečat na kulturno i politička gibanja evropskih naroda.
Hrišćanstvo u vizantijskom obliku, vekovima je Grcima i južnim Slovenima
bilo najveća svetinja, a u doba robovanja pod Turcima, simbol njihove
nacionalne i kulturne baštine.
Pravoslavlje je u Rusiji
bilo vezivno tkivo za ujedinjenje ruskih zemalja. Rusija je postala
vodeća sila Hrićanskog Istoka, umesto Vizantije, a Carigrad „Drugi
Rim“, zamenila je Moskva, „Treći Rim“.
Viznatijska kultura je imala šire polje delovanja od Vizantijskog
pravoslavlja i širila se i na Istok i na Zapad. Vizantija je sačuvala
kulturnu riznicu antičkog sveta i tako zadužila čovečanstvo. Sačuvala
je grčku filozofiju, književnost i nauku i rimsko pravo. I te najveće
tekovine Antike, učinila dostupnim Evropljanima, kad su ovi sazreli
da ih apsorbuju.
LITERATUR A
1. Marković S. (2008) :Opšta istorija prava. Podgorica.
2. Pantić D. (2003) : Opšta pravna istorija. Beograd.
3. www.vizantija.wiki.com
PROCITAJ
/ PREUZMI I DRUGE SEMINARSKE RADOVE IZ OBLASTI:
|
|