Na početku XXI veka turizam predstavlja jednu od najvećih industrija.
Po prihodu ostvarenom od izvoza treća je u svetu, odmah posle naftne
i automobilske. Mnoge zemlje su shvatile da ova grana može da bude strateški
sektor njihovog razvoja, naročito na planu poboljšanja platnobilansnih
pozicija i povećanja zaposlenosti. Sa razvojem ovog sektora, organizovana
turistička putovanja su postala deo ukupnih kretanja u savremenom turizmu
i na domaćem i na inostranom tržištu, a turističke agencije kao nosioci
organizovanog turističkog prometa, svojom propagandnom aktivnošću i
širokom prodajnom mrežom, bitno doprinose stvaranju povoljne atmosfere,
što nije nebitno za odlučivanje potencijalne klijentele kada treba da
se opredeli za ovaj vid putovanja.
1. POJAM I VRSTE
Ugovor o turističkim uslugama je takav ugovor kojim se turistička organizacija
obavezuje da korisniku turističke usluge pruži ugovorenu vrstu turističke
usluge, a korisnik turističke usluge se obavezuje da za izvršenu ugovorenu
turističku uslugu plati turističkoj organizaciji ugovorenu naknadu.
Turistička privreda naglo se razvoja u poslednjih dvadeset godina. Kao
posledica porasta životnog standarda u svetu i kod nas je došlo do ekspanzije
turističke privrede. Masovni razvoj turizma doveo je do bastanka čitavog
niza novih pravnih poslova mnoge zemlje u svetu, među kojima je i naša,
ostvaruju značajne devizne prihode. Pošto se radi o novim pravnim poslovima,
mali je broj zemalja u kojma su ovi poslovi regulisana običajima. najznačajniji
pravni instrument prilikom pravnog regulisanja odnosa u turizmu je ugovor
o turističkim uslugama. U nekim zemljama (Srbija, nemačka, Španija,
Švajcarska), oblast turističke privrede je regulisana izvorima prava.
Zajednička karakteristika zakonodavstva zemalja koje su vršenje turističkih
usluga regulisale je da se zakonskim odredbama pruža maksimalna zaštita
korisnika turističkih usluga.
Naš zakon o obligacionim odnosima je u članovima od 859.-896. regulisao
ugovore o turističkim uslugama. U navedenim odredbama regulisane su
tri vrste ugovora o turističkim uslugama. To su: ugovor o organizovanju
putovanja, posrednički ugovor o putovanju i ugovor o angažovanju ugostiteljskih
kapaciteta (ugovor o alotmanu). Zakonom o obligacionim odnosima nisu
regulisani direktni ugovori odnosi koji se ustanovljavaju između putnika
i davaoca turističke usluge (ugovor o ugostiteljskim uslugama), niti
pak, neke vrste ugovora između turističkih agencija i ugostiteljskih
organizacija (ugovor o najmu ugostiteljskog objekta i ugovor o rezervaciji),
koji su značajni u praksi. Sa ekspanzijom turizma, a samim tim i sa
velikim porastom broja turista čiji su zahtevi u pogledu potrebnih turističkih
usluga mogu biti različiti, pojavljuju se specijalizovane organizacije
za organizovanje turističkih putovanja i pružanje drugih turističkih
usluga. To su:turističke agencije, putničke agencije, biroi za organizovanje
odmora i druge slične organizacije. To znači da se kod nas ugovori o
turističkim uslugama, po pravilu, zaključuju između organizacija udruženog
rada. Punovažni su, međutim i ugovori o turističkim uslugama koji se
zaključuju između fizičkih lica. U našem pozitivnom pravu, u načelu,
je dopušteno pružanje turističkih usluga od strane fizičkih lica. Republičkim
i pokrajinskim zakonodavstvom reguliše se pitanje vrste i obima turističkih
usluga koje mogu da pružaju fizička lica. Kao korisnik turističke usluge
se pojavljuje fizičko lice. Pojam „turističke usluge“ se u pravu, kao
i u praksi, shvata vrlo široko. Turističke usluge se pojavljuju u oblasti
ugostiteljstva, saobraćaja, bankarstva, trgovine, osiguranja, domaće
radinosti, kulture itd. Turistička agencija ili druga slična organizacija
više ne obavljajuagencijske delatnosti pribavioca pojedinačnih turističkih
usluga (obezbeđivanje klijentu prevozne karte, hotelske rezervacije,
obilazak muzeja itd). njihova delatnost je veoma značajna u ostvarivanju
ciljeva koji su postavljeni pred turističkom privredom zemlje. U tom
smislu one, pored svoje klasične delatnosti, vrše delatnost organizatora
putovanja i boravka – delatnost preduzetnika turističkih usluga. Dakle,
sve češće turističke agencije samostalno, u svoje ime i za svoj račun,
pružaju korisnicima tzv. „paket turističkih usluga“. U izvršenju „paketa
turističkih usluga“ , po pravilu, učestvuje veći broj učesnika. U tom
smislu, prilikom pravnog regulisanja ovih odnosa potrebno je razlikovati
tri grupe pravnih odnosa. To su: odnosi između turističke agencije koja
pruža usluge i korisnika turističkih usluga; odnosi između organzacije
koja pruža turističke usluge i turističke i putničke agencije; i odnosi
između turističkih organizacija i korisnika turističkih usluga. Po svojim
obeležjima karakteriističan je pravni odnos koji se ustanovljava izmeđuturističke
agencije koja pruža usluge i korisnika turističkih usluga. Turistička
agencija koja pruža usluge pojavljuje se prema putniku kao davalac usluge.
Druga i treća grupa pravnih odnosa pravno se svodi na pravne odnose
iz ugovora o agenciji ili ugovora o komisionu. Subjekti koje je turistička
ili slična organizacija angažovala da učestvuju u izvršenju određenih
poslova „paketa usluga“ istupaju po njenim nalozima. Ugovor o turističkim
uslugama je, u našem pozitivnom pravu, neformalan ugovor. Od ovog pravila
postoji izuzetak koji se odnosi na ugovor o alotmanu. ugovor o alotmanu
mora biti zaključen u pisanoj formi. Znači, ugovor o alotmanu na osnovu
samog spada u kategoriju formalnih ugovora. U poslovnoj praksi se ugovori
o turističkim ulugama sve češće zaključuju u pismenoj formi.
2. UGOVOR O ALOTMANU
Pojam
Ugovorom o alotmanu ugostitelj se obvezuje u toku određenog vremena
staviti na raspolaganje turističkoj agenciji određeni broj ležaja u
određenom objektu, dati ugostiteljske usluge osobama koje uputi agencija
i platiti joj određenu proviziju, a ova se obvezuje da ih nastoji popuniti.
odnosno obavijestiti u utvrđenim rokovima da to ne može učiniti te platiti
cijenu danih usluga ako se koristila angažiranim hotelskim kapacitetima.
3. UGOVOR O REZERVACIJI
Agencijski ugovor za grupe gostiju sklapa se podsredstvom turističke
agencije, čijom pojavom u funkciji ugovornog partnera sa ugostoteljem
i gostom, ugovor o hotelskim uslugama dobija nove kvalitete uobličene
u dva posebna ugovora – agencijski ugovor o hotelskim uslugama i ugovor
o alotmanu. Osnovna sličnost ovih ugovora ogleda se u njihovom predmetu,
a to je ugostiteljska usluga. U tom smislu, agencijski ugovor o hotelskim
uslugama i ugovor o alotmanu, mogu se smatrati podvrste ugovora o hotelskim
uslugama. Osnovna razlika između ugovora o hotelskim uslugama sa jedne
strane i ugovora o alotmanu i agencijskog ugovora o hotelskim uslugama
sa druge strane jeste što prvi sklapa gost neposredno sa hotelijerom,
a druga dva sklapa putnička agencija.
Imajući u vidu da su agencijski ugovor o hotelskim uslugama i ugovor
o alotmanu u dosta elemenata slični, ukazali bismo na njihove najvažnije
razlike:
a) Agencijski ugovor o hotelskim uslugama se sklapa od slučaja do
slučaja, dok se ugovor o alotmanu sklapa za veći broj grupa koje agencija
šalje hotelijeru kontinuinirano i kontingentima.
b) Agencijski ugovor o hotelskim uslugama predviđa da će hotelijer pružiti
određene usluge pojednicu ili grupi u tačno određeno vreme dok ugovor
o alotmanu predviđa da hotelijer stavi agenciji na raspolaganje svoje
kapacitete za vreme trajanja ugovora.
c) Ugovor o hotelskim uslugama se zaključuje na kraće vreme, a alotmanski
ugovor najčešće na godinu dana.
d) Kod agencijskog ugovora o hotelskim uslugama, korišćene usluge plaća
ili agencija ili gost, kod alotmanskog ugovora usluge plaća samo agencija.
Agencijski ugovor o hotelskim uslugama ima dve varijante:
• Kada se odnosi na individualne putike i
• Kada se odnosi na putnike u grupi.
Individualni putnik je pojedinac koji posredstvom turističke agencije
obezbeđuje hotelske usluge, ne koristeći se pri tom posebnim povlasticama
predviđenim za grupe.
Grupa je izvestan broj osoba koje putuju zajedno, a turistička agencija
i hotelijer ih smatraju posebnom celinom i kao takvoj odobrava posebne
uslove, cene, tarife tvrđene odgovarajućim ugovorom.
3. 1. Ugovor o ugostiteljskim uslugama
Smatra se da su stranke zaključile ugovor o turističkim i ugostiteljskim
uslugama ako su se na bilo koji način sporazumele o bitnim sastojcima
ugovora a to su: odredbe o vrsti i obimu usluga, o ceni usluga i vremenu
njihovog korišćenja.
Zaključivanje ugovora o turističkim i ugostiteljskim uslugama ne podleže
formi, osim ako je zakonom drukčije određeno. Za ugovor koji nije zaključen
u pismenoj formi svaka stranka može tražiti od druge stranke pismenu
potvrdu.
Ako nije drukčije ugovoreno, smatra se da je ugovorena ona cena koja
važi u ugostiteljskom objektu u vreme početka korišćenja usluga i koja
je objavljena na način određen propisima i ovim uzansama.
4. Zaključivanje ugovora
• Smatra se da je ugovor o ugostiteljskim uslugama zaključen kada ugostitelj
prihvati i pismeno (pismom, telegramom, faksom itd.) potvrdi rezervaciju
gosta koji je lično kod njega zatražio smeštaj ili pansion.
• Zahtev za rezervaciju smeštaja ili pansiona sadrži: vrstu ugostiteljske
usluge, vreme početka i trajanja usluge, kao i adresu korisnika usluge.
• Rezervacija smeštaja ili pansiona može se zahtevati i na nekom od
svetskih jezika, a rezervacija smeštaja i po Međunarodnom hotelskom
telegrafskom codeu za narudžbine soba, koji je odštampan uz ove uzanse
i čini njihov sastavni deo.
• Ako ugostitelj, prilikom rezervacije to zahteva, rezervacija zatražena
usmeno ili telefonom mora se potvrditi pismeno, odnosno drugim savremenim
sredstvima telekomunikacija.
• Ugostitelj je dužan da na zahtev za rezervaciju odgovori odmah.
• Zahtev za rezervaciju ugostitelj je dužan da prihvati po redosledu
primanja u granicama slobodnih kapaciteta. Ugostitelj ima pravo da traži
naknadu za izvršenu rezervaciju (troškovi slanja pismena, faks, telefon,
internet i sl.), ako je gost tražio potvrdu rezervacije.
• Ako ugostitelj ne odgovori na zahtev za rezervaciju, gost ima pravo
na naknadu štete.
• Ugostitelj može prihvatanje zahteva za rezervaciju da uslovi plaćanjem
akontacije. Uobičajena akontacija iznosi 2/3 od vrednosti naručenih
usluga.
• Ugostitelj je dužan da potvrdi prijem akontacije u roku od 24 časa
od primanja uplate.
• Ako nije drukčije ugovoreno, akontacija važi kao unapred plaćeni deo
cene, iz kog ugostitelj ima pravo da naplati i naknadu štete od gosta.
• Ugostitelj će prihvatiti svaku ponudu za zaključenje ugovora o ugostiteljskim
uslugama i pružiti usluge smeštaja, odnosno pansiona u granicama raspoloživih
kapaciteta, pod uslovom da je gost u mogućnosti i da je spreman da plati
cenu, kao i da je u podobnom stanju da bude primljen u ugostiteljski
objekat.
5. Trajanje i otkazivanje ugovora
• Ugovor o ugostiteljskim uslugama može se zaključiti na određeno ili
neodređeno vreme.
• Smatra se da je ugovor o ugostiteljskim uslugama na određeno vreme
zaključen kada ugostitelj i gost postignu saglasnost o bitnim sastojcima
ugovora.
• Po prestanku ugovora o ugostiteljskim uslugama gost je dužan da napusti
sobu do vremena određenog kućnim redom, a u nedostatku takve odredbe
u kućnom redu najkasnije do 14 časova.
• Ako s ugostiteljem nije drukčije ugovoreno, zadržavanje sobe posle
vremena određenog kućnim redom, odnosno posle 14 časova povlači plaćanje
sobe još za jedan dan.
• Ugostitelj definiše svoju politiku otkaza za predmetni period o čemu
je dužan da informiše gosta.
• Otkaz se daje u pismenoj formi i mora biti datiran (preporučeno pismo,
faks sa referentnim brojem i dr.). Ako otkaz počinje da važi od datuma
usmenog otkaza, pismena potvrda treba jasno da se odnosi na taj datum.
• Pisana potvrda ugostitelja koja se odnosi na usmenu komunikaciju,
oslobodiće gosta obaveze od daljeg ponovnog potvrđivanja u pismenoj
formi.
• Ukoliko je ugostitelj, izdao referentni broj otkaza i uručio ga gostu,
ne postoji potreba otkaza u pismenoj formi.
• Gost može da otkaže korišćenje pojedinih obroka u pansionu ili polupansionu
ako o tome obavesti ugostitelja do kraja prethodnog dana.
• Ugostitelj je dužan da gostu koji je otkazao obrok u pansionu osigura,
na njegov zahtev, korišćenje obroka suve hrane ("lanč paket")
odgovarajuće vrednosti i kvaliteta.
• Ugostitelj je dužan da gostu koji ima potvrđenu rezervaciju zadrži
sobu do 18 časova, posle čega se u nedostatku potrebnih obaveštenja
smatra da gost neće koristiti sobu, pa ugostitelj može njome raspolagati.
• Ako izda sobu drugom gostu ugostitelj nema pravo da traži naknadu
štete za neiskorišćene rezervisane usluge.
• Ako gost naknadno dođe, a prethodno nije poslao obaveštenje o vremenu
dolaska, ugostitelj je dužan da mu obezbedi smeštaj u okvirima raspoloživih
kapaciteta.
6. Prava i obaveze stranaka
Na osnovu ugovora o ugostiteljskim uslugama gost stiče pravo:
1. da koristi prostorije određene za smeštaj sa pripadajućim uslugama,
a ako je ugovorom predviđen pansion ili polupansion, i odgovarajuće
obroke;
2. da koristi sve uređaje, zajedničke prostorije i usluge koje su u
tom objektu predviđene za opštu upotrebu gosta u skladu sa štampanim
informacijama i obaveštenjima ugostiteljskog objekta.
• Ugostitelj je dužan da ugovorenog dana stavi gostu na raspolaganje
prostorije određene za smeštaj i da mu pruži druge ugovorene ugostiteljske
usluge, odnosno usluge koje gost zatraži u skladu sa poslovnim običajima.
• Sobu predviđenu za smeštaj ugostitelj je dužan da stavi na raspolaganje
gostu čim je ona slobodna i pospremljena, najkasnije do 14 časova, a
posle toga kada se gost prijavi.
• Gost ima pravo na naknadu štete ukoliko mu ugostitelj ne obezbedi
smeštaj u ugovorenom objektu, kao i u ugostiteljskom objektu ugovorene
kategorije. Eventualni smeštaj u objekat više kategorije, povećanitroškovi
prevoza i dr. padaju na teret ugostitelja.
• Prilikom dolaska u ugostiteljski objekat gost se prijavljuje zaposlenom
koji je odgovoran za prijem gostiju na recepciji ugostiteljskog objekta.
• Soba za smeštaj mora biti u potpunosti pripremljena za prijem gosta.
• Prilikom dolaska, odnosno odlaska gosta, u hotelima prve i druge kategorije,
ugostitelj je dužan da obezbedi prenošenje prtljaga gosta od ulaza u
objekat do sobe i obratno, bez naknade.
7. Kreiranje turističkih aranžmana
Faze u stvaranju i izvršenju turističkih aranžmana
• Postavljanje programa organizovanog putovanja
• Utvrđivanje cene aranžmana
• Aktivnosti u oblasti promocije i plasmana
• Izvođenje aranžmana
• Obračun ekonomskih efekata
Formiranje turističkog aranžmana na zahtev korisnika
• Ima sličnu osnovnu strukturu usluga kao aranžmani koje formiraju turoperatori
• Agencija polazi od želja i zahteva korisnika i na izrađeni program
korisnik daje saglasnost
Formiranje turističkog aranžmana prema programu organizatora putovanja
• Dug i složen proces koji počinje znatno ranije pre izvođenja aranžmana
(kod velikih turoperatora 18 do 24 meseca pre početka realizacije)
• Mora se zasnovati na informacijama dobijenim istraživanjem tržišta
Istraživanje tržišta kao osnov za formiranje aranžmana
• Niz aktivnosti usmerenih na sagledavanje kretanja na tržištu da bi
se donele prave poslovne odluke
• Posebno je značajno predviđanje turističke tražnje (ekonomski i neekonomski
faktori)
• Informacije o uslovima na destinacji
• Anketiranje turista
8. Posrednicki Ugovor
Posrednickim ugovorom o putovanju posrednik se obvezuje da; u ime i
za racun putnika, sklopi bilo ugovor o organiziranju putovanja bilo
ugovor o izvrsenju jedne ili vise posebnih usluga koje omogucuju da
se ostvari neko putovanje ili boravak, a putnik se obvezuje da za to
plati naknadu.
Obveza izdavanja potvrde: Kad se posrednickim ugovorom o putovanju preuzima
obveza sklapanja ugovora o organizovanom putovanju, posrednik je duzan
prilikom sklapanja izdati potvrdu o putovanju koja, pored podataka koji
se odnose na samo putovanje i oznake i adrese organizatora putovanja,
mora sadrzati oznaku i adresu posrednika te podatak da on istupa u tom
svojstvu.
Ako u potvrdi o putovanju ne naznaci svojstvo posrednika; posrednik
u organiziranju putovanja smatra se organizatorom putovanja.
Ako se posrednicki ugovor o putovanju odnosi na sklapanje ugovora o
nekoj posebnoj usluzi, posrednik je duzan izdati potvrdu koja se odnosi
na tu uslugu s naznakom iznosa koji je placen za uslugu.
ZAKLJUČAK
Nagli razvoj turističke privrede treba da bude koherentan sa odgovarajućim
regulatornim okvirom i u oblasti pružanja turističkih usluga. Ugovori
o pružanju turističkih usluga nisu dovoljno obrađeni ni proučeni u našoj
pravnoj teoriji, jer se radi o relativno novim ugovorima robnog prometa.
Ugovorom o turističkim uslugama obavezuje se jedna ugovorna strana,
turistička organizacija, da drugoj ugovornoj strani - korisniku turističke
usluge, pruži ugovorenu vrstu turističke usluge, a druga ugovorna strana
(korisnik turističke usluge) se obavezuje da za izvršenu ugovorenu turističku
uslugu plati prvoj ugovornoj strani (turističkoj agenciji) ugovorenu
nagradu. Razvoj turizma je doveo do toga da su se izradila prva međunarodna
pravila o turizmu, a takođe su osnovane odgovarajuće međunarodne organizacije
u ovoj oblasti.
PROCITAJ
/ PREUZMI I DRUGE SEMINARSKE RADOVE IZ OBLASTI:
|
|