EKONOMSKE INTEGRACIJE

1. DEFINISANJE I OBLICI EKONOMSKIH INTEGRACIJA

1.1 Nastanak ekonomskih integracija

Ekonomske integracije obično nastaju na dva načina.
- Prvi je političkom voljom države koja je dovoljno snažna da takvu ideju nametne.
- Drugi je na bazi sporazuma između suverenih država. To je uobičajeni način stvaranja integracija u 20. vijeku, i obično podrazumjeva neku vrstu institucionalne forme udruživanja.

1.2 Vrste ekonomskih integracija

Postoji nekoliko vrsta ekonomskih integracija, pri čemu svaka sledeća uključ uje u sebe karakteristike one prethodne. Uz to, efekti stvaranja jednog oblika integracije vremenom se iscrpljuju, pa tako države posle toga nastoje da uspostave više oblike saradnje. Najčešći oblici ekonomskih integracija su:
1. Preferencijalni trgovinski sporazum
2. Slobodna trgovinska zona
3. Carinska unija
4. Zajedničko tržište
5. Ekonomska unija
6. Monetarna unija
7. Politička unija
8. Evropska unija
9. Potpuna ekonomska integracija.

1.2.1 Ekonomska unija

Ekonomska unija predstavlja viši oblik ekonomske integracije koga karakteriše, pored zajedničkog tržišta, jedinstven nastup prema trećim zemljama u domenu:
-ekonomskih pitanja
-bezbijednosnih pitanja
-političkih pitanja
-ekonomskog i monetarnog sistema
-zajedničke politike u raznim oblastima (energetici, industriji, naučnim istraživanjima, ekologiji, poljoprivredi i sl.).

Važna karakteristika ekonomske unije je poštovanje principa solidarnosti koji se odnosi na ublažavanje nejednakosti u dohotku, ispravljanje neravnomjernog razvoja itd.

1.2.2 Politička unija

Politička unija je tip složene države koji, za razliku od personalne ili realne unije, posjeduje vlastiti međunarodnopravni subjektivitet, odnosno tretira se kao jedinstvena cjelina. U njoj države stvaraju zajedničke institucije s određenim ovlastima. Ovisno o tome da li su države prenijele suverenitet na zajedničke institucije politič ke unije dijele se na:

-konfederacije ili saveza država
-federacije ili državne saveze.

1.2.3 Evropska unija

Prethodnica stvaranju Evropske unije bio je sporazum o Evropskoj zajednici za ugalj i čelik (CECA) potpisan 1951. god. od strane dvije suprotstavljene zemlje Njemačke i Francuske, ali i Luksemburga, Belgije, Holandije i Italije. Nakon ovog sporazuma, uvidjevši pozitivne efekte CECE pomenute zemlje su pokrenule proces razgovora o stvaranju Evropske ekonomske zajednice. Evropska unija je zajednica uređenih država posvećenih demokratiji, miru i dobrobiti građana.

Tri stuba Evropske unije su:
1. Ekonomska politika,
2. Zajednička bezbjednosna i spoljna politika,
3. Saradnja u oblasti pravosuđa i unutrašnjih poslova.

Evropska unija kao i njene države članice, spadaju u najveće pobornike ljudskih prava u svjetskoj politici. Uslov da EU sklopi sporazum o ekonomskoj saradnji sa nekom državom je da ta zemlja poštuje ljudska prava svojih građana.

1.2.4 Slobodna trgovinska zona

Slobodna trgovinska zona je oblik ekonomske integracije u kojem se ukidaju sve spoljnotrgovinske barijere između zemalja članica. Istovremeno, svaka zemlja članica je potpuno samostalna po pitanju vođenja spoljnotrgovinske politike prema zemljama koje nisu članice.4 Svaka zemlja članica prema trećim zemljama primjenuje sopstvenu carinsku tarifu, propisuje, uvodi ili ukida kvantitativne mjere ograničenja uvoza-izvoza. Primijer najpoznatije slobodne trgovinske zone je Latinoameričko udruženje za slobodnu trgovinu (LAFTA).

1.2.5 Carinska unija

Carinska unija predstavlja oblik ekonomske integracije u kojem se između zemalja članica ukidaju carinska i kvanititativna ograničenja, dok prema trećim zemljama članice carinske unije vode jedinstvenu carinsku i spoljnotrgovinsku politiku. Najpoznatiji primjer ovog oblika ekonomske integracije je bila carinska unija zemalja Beneluksa (Belgija, Holandija, i Luksemburg).

1.2.6 Zajedničko tržište

Zajedničko tržište pored toga što se donosi na uklanjanje svih oblika spoljnotrgovinskih ograničenja uključuje i uklanjanje svih ograničenja vezanih za kretanje radne snage i kapitala. Najpoznatiji primjer ovog oblika ekonomske integracije je Centralno američko zajedničko tržište.

1.2.7 Monetarna Unija

U monetarnoj uniji nacionalni monetarni suverenitet, nacionalna platnobilansna i devizna politika su prenešene na nadnacionalne institucije integracionog sistema. Ovaj oblik ekonomske integracije predstavlja navažniji korak za ostvarivanje federacije ili konfederacije (potpuna ekonomska integracija).

1.2.8 Preferencionalni trgovinski sporazum

Preferencionalni trgovinski sporazum predstavlja sporazum između dvije ili viš e zemalja u kome jedna drugoj odobravaju povlastice u spoljnotrgovinskoj razmjeni favorizujući na taj način međunarodnu trgovinu proizvoda zemalja učesnica sporazuma u odnosu na zemlje koje ne učestvuju u njemu.

1.2.9 Potpuna ekonomska integracija

Potpuna ekonomska integracija je najkompleksniji i najsvestraniji nivo integracije u kojem su zemlje članice u potpunosti završile svestrane integracione procese, odnosno prenijele sve elemente nacionalnog ekonomskog i političkog suvereniteta na nadnacionalne institucije integracionog sistema u cilju stvaranja jedinstvenog ekonomskog i političkog područja.
U ovom završnom integracionom procesu dolazi do oslobađanja ogromnih potencijalnih snaga koje su bile zarobljene vještačkim barijerama svake zemlje članice.

1.3 Poređenje Ekonomskih Integracija

Tokom međusobnog susreta svestrano su podržali ideju francuskog ministra Roberta Šumana i njemačkog ministra iz oblasti ekonomkskih odnosa Žana Monea, o uspostavljanju zajednice za ugalj i čelik (CECA), odnosno tzv. Montan unije, kao osnove za uspostavljanje i razvoj savezništva i prijateljstva između ove dvije velike susjedne zemlje. Šumanov plan je bio da poveže indutriju Njemačke i Francuske, ali su i Luksemburg, Belgija, Holandija i Italija potpisale taj sporazum. Sporazum o evropskoj zajednici za ugalj i čelik je potpisan u 1951. godini, da bi bio ratifikovan godinu dana kasnije.

2. EKONOMSKA INTEGRACIJA RAZVIJENIH ZEMALJA

Postoje mnoge ekonomske integracije razvijenih zemalja a neke od njiha su: evropska unija, rimski ugovor i formiranje evropske ekonomske zajednice, geneza proširenja itd.

2.1 Evropska unija

Nakon završetka drugog svjetskog rata na ruševinama i ratom razrušene Evrope javila se ideja političkog i ekonomskog povezivanja tzv. "evropskih demokratija". To je jedna od osnovnih inspiracija za stvaranje Evropske unije. Imala je politički motiv, bila je barijera tj. prepreka ekspanziji komunizma.5
Naime, 19. septembra 1946. godine britanski primijer Vinston Čerčil u Cirihu iznio je ideju o stvaranju Sjedinjenih Država Evrope, vjerovatno po uzorku na sjedinjene Američke Države. Moglo se desiti da Čerčilova ideja, ostane jedna u nizu neutemeljenih političkih incijativa, da nedugo zatim, tačnije 16. aprila 1948. god., nije došlo do usvajanja Maršalovog plana. Kojim se željelo obezbjeđivanje veće američke ekonomske pomoći zemljama zapadne Evrope, tačnije onim koje su postale embrion savremene demokratije u budućoj slobodnoj Evropi.
Zatim je 5. maja naredne 1948. godine uspostavljen Savjet Evrope u Strazburu. Savjet je imao velike zasluge u ustanovljavanju političkih kriterijuma i okvira nove Evrope koja je već opredijeljena za parlamentarnu demokratiju. Međutim, jedna od najvećih prepreka, pa na izvjestan način i problem u tako ambicioznom poduhvatu građenja nove slobodne Evrope jeste veliko i do tada nezamislivo pomirenje poražene Njemačke i pobjedničke Francuske, koje su u posljedna dva vijeka bile četiri puta na različitim stranama tj. u direktnim ratnim konfrontacijama. Ovom pomirenju najviše su doprinjeli iskusni državnici Francuske i Njemačke.
Trgovina ugljem i čelikom između šest članica porasla je za 129% u prvih pet godina sporazuma. Uspjeh CECA vodio je u dalje ka ranijim pokušajima integracije, ne političkom i vojnom planu, ali ovi napori nisu uspjeli, jer su bili odbačeni u francuskom parlamentu 1954.godine. Zbog toga su Evropski lideri odlučili da koncentrišu svoje napore na ekonomskoj integraciji. U 1955. godini šest ministara spoljnih poslova zemalja osnivača pokrenuli su rundu razgovora u Mesini, Italiji, sa ciljem da razgovaraju o stvaranju Evropske ekonomske zajednice i Evropske zajednice za atomsku energiju ili Evroatom.
Cilj je bio da se stvori posebno jedinstveno i integrisano tržište za robu, usluge, rad i kapital, a kasnije je bila namjera ujediniti razvoj nuklearne energije za mirnodopsku upotrebu.
Dva odvojena sporazuma su potpisana 1957. godine u Rimu, stvarajući EEZ i Evroatom. Upravo je ovo i osnovni razlog što mnogi političari i ekonomisti Roberta Šumana i Žana Monea s pravom nazivaju očevima evropske integracije. 23. Jul 1952. godine, kada je Ugovor o zajednici za ugalj i čelik potpisan 18. aprila 1951. stupio na snagu, danom rađanja Evropske ekonomske zajednice(EEZ), Evropske zajednice(EZ) tj. Evropske unije(EU).

2.2 Proširenja Europske Unije

Države koje su utemeljene- Europsku zajednicu za ugljen i čelik osnovalo je šest država potpisnica Ugovora iz Pariza 1951. godine -Francuska, Njemačka, Italija, Belgija, Nizozemska i Luksemburg. Rimskim ugovorima 1957. godine iste su države osnovale Europsku ekonomsku zajednicu, te Europsku zajednicu za atomsku energiju.
Prvo proširenje - 1973. godine članicama Europske zajednice postale su Velika Britanija, Danska i Irska.
Drugo proširenje - 1981. godine Grčka postaje članicom Europske zajednice. Grčka je Sporazum o pridruživanju s EZ-om sklopila još 1961. godine, međutim u punopravno članstvo ušla je gotovo 20 godina kasnije, jer je u međuvremenu došlo do promjene režima vojnim udarom (1967.), što je usporilo njezin ulazak u EZ sve do uspostave demokracije 1974. godine.
Treće proširenje - 1986. godine u članstvo Europske zajednice ulaze Španjolska i Portugal. Ove dvije zemlje izrazile su interes za članstvo u EZ-u još 1960-tih godina, međutim u članstvo su primljene nakon uspostave demokratskh političkih sustava koji su zamijenili ranije autoritarne režime te nakon prevladavanja gospodarskih teškoća.
Četvrto proširenje - 1995. godine Europska unija prima u članstvo Austriju, Finsku i Švedsku.
Peto proširenje - 1. svibnja 2004. godine bilo je po mnogome značajno. To je prije svega najveće proširenje Europske unije, kojim je EU dobila novih 10 država članica - Kipar, Češka, Estonija, Latvija, Litva, Mađarska, Poljska, Slovačka, Slovenija i Malta.
Nastavak petog proširenja - 1. siječnja 2007. godine Europskoj uniji pristupile su Rumunjska i Bugarska.
Buduća proširenja - pregovori s Turskom započeli su 3. listopada. Makedonija ima također status kandidata za članstvo.
Hrvatska je 3. listopada 2005. prvom sjednicom bilateralne Međuvladine konferencije započela pristupne pregovore, čija je prva faza proces screeninga odnosno analitičkog ispitivanja zakonodavstva (usporedna analiza sukladnosti nacionalnog zakonodavstva s acquis communautaireom). U slučaju objedinjenja Moldavije sa Rumunjskom i ta bi država postala dio EU (na isti način kao i bivša DR Njemačka) što je opcija koju zagovara današnji predsjednik Rumunjske.

2.3 Rimski ugovor i formiranje Evropske Ekonomske Zajednice(EEZ)

Nepunih pet godina nakon uspostavljanja zajednice za ugalj i čelik (CECA), 25. marta 1957. godine potpisani su Rimski ugovori o uspostavljanju Evropskog zajedničkog tržišta i EVROATOMA-a kao novog organa za zajedničko istraživanje i korištenje atomske energije. Potpisnici ovih ugovora bili su Francuska, Njemačka, Italija, i zemlje Beneluksa.
Značajno je da su Rimskim ugovorima položeni temelji Evropske Zajednice, a stupili su na snagu 1. januara 1958. godine. Za prvog predsjednika komisije Evropskog Zajedničkog tržišta izabran je Valter Halštajn. Kao što se vidi, evropska integracije je u vrijeme potpisivanja Rimskih ugovora 1957.godine imala šest, prethodno navedenih zemalja osnivača.
U tom vremenu iskristalizovale su se dvije struje. Prva se zalaže za njeno širenje, a druga je prethodno bila i dalje ostala protiv toga. Međutim, ni jedna ni druga, nisu preovladale.

2.4 Evropska Zajednica(EZ)

Trebalo je punih petnaest godina nakon osnivanja EEZ da tzv. "Evropa šestorice" 1. januara 1973. godine prijemom u članstvo Velike Britanije, Danske i Irske preraste u "Evropu devetorice".
U međuvremenu su intenzivirana razmišljanja o proširenju uz niz novih pitanja koja su bila u nadležnosti Evropske ekonomske zajednice, odnosno kompleksnije ekonomske integracije od one koncipirane Rimskim ugovorim.
Prvog jula 1967. godine u Parlamentu EEZ donešena je odluka o promjeni naziva u Evropsku zajednicu, kako bi se, uslovno rečeno trasirao siguran put prema kompleksnijoj, ne samo ekonomskoj, već monetarnoj i političkoj uniji.
Međutim, nakon što je prošlo osam godina Grčka je 1. januara 1981.godine postala punopravni član, a Evropska zajednica je dobila svog desetog člana. To je bio, na izvjestan način "proboj" prema jugu, ali i nerazvijenijim dijelovima Evrope. Ovaj započeti proces prijema novih članova na izvjestan način je intenziviran prijemom Španije i Portugalije 1. januara 1986.godine. Nakon prijema Španije i Portugalije u članistvo, Evropska zajednica je započela razgovore sa tri članice EFTA. Pregovori se završavaju uspješno i ove tri zemlje postaju članice Evropske unije 1. januara 1995. godine.
Ovim Evropska unija izrasta u „Evropsku petnaestoricu", odnosno dostiže brojku od 15 članica. Peto i najveće proširenje Evropske unje uslijedio je 2004. godine, ovog puta prema Istočnoj, Centralnoj i Južnoj Evropi-Češka Republika, Estonija, Kipar, Letonija, Litvanija, Mađarska, Malta, Slovačka, Slovenija i Poljska.
Nakon ovog proširenja EU ima 25 zemalja članica. Kandidati za prijem, koji moraju ispuniti određene uslove su Bugarska, Rumunija, Turska i Hrvatska, a i za njih bi to moglo biti zemlje Jugoistočne Evrope Bosna i Hercegovina, Srbija i Crna Gora, Makedonija i Albanija.
Procedura prijema novih članova ostvaruje se sa prelaznim rokom od nekoliko godina, zavisno od brojnih specifičnosti, ekonomskih, političkih i drugih, za novoprimljene zemlje, kao i stava o ovom pitanju punopravnih članica zajednice.

2.5 Geneza proširenja

Proširenje Evropske zajednice-Evropske unije pominje se u više dokumenata, čak i u Rimskom ugovoru. Tako je u preambuli riječ o čvrstoj volji da se stvore osnove za što čvršći savez evropskih naroda. Osim toga, u posebnom članu Rimskog ugovora, regulisan je postupak prijema novih zemalja članica. Po tim odredbama svaka evropska država može podnijeti zahjtev za prijem, a odluku donose zemlje članice. Nakon potpisivanja Jedinstvenog evropskog akta, pored saglasnosti zemalja članica o prijemu se mora pozitivno izjasniti i Evropski parlament. Ovo pravilo konkretizovano je Mastrihtskim ugovorom i potvrđeno Amsterdamskim ugovorom u članu 49. Mada je u svim evropskim ugovorima preciziran način proširenja uz nastojanje da se što veći broj evropskih zemalja uključi u ovu integraciju, ipak proširenje nije išlo niti ide lahko jer više zemalja članica istovremeno znači veću heterogenost, a samim tim i otežano funkcionisanje. Ovaj veoma složen odnos između proširenja i produbljenja je veoma značajan. Ipak, do sada ni jedna odluka o proširenju nije donešena na osnovu tzv. mjerenja odnosa između proširenja i produbljenja.

Ono što je najbitnije za kandidate za prijem u ovom procesu do sada je:

- podijeljenost interesa po specifičnim sektorima, odnosno činjenica da bi određene privredne grane mogle imati negativne posljedice zbog konkurentnijih proizvoda iz zemalja koje bi bile primljene u Uniju.
- drugo tzv. „nadnacionalni interes" što znači da bi proširenje moglo negativno uticati na snagu pojedinih država članica u procesu donošenja odluka imajući u vidu način glasanja u organima i tijelima Unije.
- sistem Evropske unije i njegova institucionalna struktura način i metod rada i sposobnosti za donošenje odluka često dovode do toga da se oko prijema novih članica vode kompleksne igre i dogovori.

Prvi zahjtev za pristupanje Uniji podnesen je već 1961. godine, dakle samo četiri godine nakon stupanja na snagi Rimskog ugovora, da bi tek nakon jedanae st godina došlo do prvog proširenja prijemom Velike Britanije, Irske i Danske.
Nakon toga su uslijedili zahtjevi: Turske, Kipra, Malte, Mađarske, Poljske, Rumunije, Slovačke, Letonije, Estonije, Litvanije, Bugarske, Češke i Slovenije. Postavlja se pitanje zašto se toliko dugo čekalo na
prvo proširenje? Osnovni razlog bilo je oštro protivljenje francuskog predsjednika Šarl de Gola. Možda su pritom ekonomski motivi igrali neku ulogu, ali osnovno je bilo političko dvoumljenje vezano za Veliku Britaniju koja je imala dobre veze sa SAD, te se postavljalo pitanje uticaja SAD-a kroz jednu državu članicu na politiku i ukupan razvoj Zajednice. To je bio osnovni problem i kosio se sa de Golovim poimanjem Evropske zajednice kao integracije evropskih suverenih država bez američkog uticaja.
S druge strane, ostale zemlje članice su smatrale da je članstvo Velike Britanije veoma pozitivno kroz stvaranje suprotnog pola jednoj od najjačih članica-Francuskoj. Ipak, Francuska nije mogla dugoročno odlagati proširenje niti ga spriječiti. Na Haškoj konferenciji na vrhu, 1969. godine de Golov nasljednik, Žorž Pompidu, pristao je na proširenje koje će obuhvatiti tri pomenute države: Veliku Britaniju, Irsku i Dansku. Razlog za ovakvu odluku nije bila samo personalna promjena u Francuskoj.
Ovim proširenjem u okviru zajednice su bile dvije zemlje koje imaju potpuno različiti odnos i stav o Evropskoj zajednici. Za obje je EZ bila primarna ekonomska zajednica te su se nadale da će ostvariti ekonomski profit od članstva u njoj. Na tzv. južno proširenje su najviše uticale interne teškoće početkom osamdesetih godina. Ti konflikti postali su sasvim jasni kod pitanja o visini učešća Velike Britanije u godišnjem budžetu zajednice. Jedinstveni evropski akti su bili ustanovljeni, te se mogao odrediti i datum pristupanja Portugalije i Španije-1. januar 1986. godine. Grčka je primljena u članstvo 1981. godine. Četvrto proširenje 1995. godine, kada su Evropskoj uniji pristupile Austrija, Švedska i Finska, donijelo je sa sobom najmanje problema zbog toga što su odnosi između EFTA država i zajednice jos od 1972. godine regulisani bilateralnim ugovorima o slobodnoj trgovini, koji su zamijenjeni 1994. godine Ugovorom o evropskom ekonomskom prostoru. Osim toga sve tri zemlje su imale veoma visok stepen razvoja privrede.

2.6 Veličina tržišta u Evropskoj Uniji

Današnja EU ima sve pretpostavke da postane najveće integrisano tržište u svijetu. EU će vjerovatno imati glavnu ulogu u određivanju budućih međunarodnih političkih aranžmana, trgovinskih modela i pravila i međunarodnih ekonomskih i političkih odnosa generalno.
Malo zemalja će biti u mogućnosti da se razvijaju bez prodaje svojih proizvoda i robe na evropskom tržištu. Kupovna moć stanovništva EU je skoro identična sa sjevernoameričkim tržištem stvoreno sporazumom NAFTA.

3. SJEVERNO AMERIČKI SPORAZUM O SLOBODNOJ TRGOVINI-NAFTA

U drugoj polovini dvadesetog vijeka došlo je do permanentnog poboljšanja trgovinskih, ekonomskih i političkih odnosa između SAD, Kanade i Meksika, što je rezultiralo stvaranje potrebnih preduslova za početak ozbiljnih pregovora o potpisivanju jednog kompleksnog sporazuma kojim bi se stvorila slobodna trgovinska zona.
To su početkom 1990. godine u međusobnom kontaktu i zvanično inicirali predsjednici Meksika i SAD. Kanada se uključila osam mjeseci kasnije iste godine. Proces pregovora trajao je do avgusta 1992.godine. Tako je Sjeverno američkih ugovor o slobodnoj trgovini (North American Free Trade Agreement-NAFTA) potpisan
17. decembra 1992. godine, a ratifikovan od strane nadležnih institucija SAD, Kanade i Meksika od juna do kraja novembra 1993. godine. Tako je poslije skoro četiri godine pregovora stupio na snagu 1. januara 1994. godine.
Ovaj sporazum (NAFTA), predstavlja pravni okvir najveće ekonomske integracije dvadesetog vijeka. Sa oko 385 miliona stanovnika, 7.771 milijardi američkih dolara i učešćem u svjetskom bruto proizvodu sa oko 28%.6 Postavlja se pitanje zašto je trebalo da prođe tako dug period od četiri godine da bi sporazum stupio na snagu.
Jedan od osnovnih razloga je što su postojale brojne nesuglasice i razmimoilaženja u nizu pitanja vezanih za međusobnu trogvinu SAD i Meksika, a posebno pitanju zaštite životne sredine, tržišta radne snage i drugo. U Meksiku je NAFTA sporazum izazvao oružanu pobunu. Pobunjenici su zauzeli nekoliko gradova u južnoj državi Ciapas. NAFTA je u SAD ratifikovana u kongresu poslije zatvorene i zajedničke debate u kojoj su zagovornici i protivnici imali više sukoba. Debata u Kanadi nije bila tako dramatična, jer su oni prošli kroz takvu bitku u vezi sa CUSTA (Kanada-SAD trgovinski sporazum), koji je stupio na snagu 1989.godine, a i zbog toga što se Kanadska trgovina sa Meksikom odvijala u relativno malom i skoro beznačajnom obimu.

3.1 Istorijat nastanka NAFTA sporazuma

Ekonomska saradnja zemalja sjeverne Amerike je bila duži period usmjerena skoro samo na saradnju i razmjenu između preduzeća. Saradnja se najčešće odvijala otvaranjem predstavništva, zatim filijala, podružnica, a rijetko otvaranjem proizvodnih pogona.
Međutim, 1965. godine SAD i Kanada sklopile su prvi Autosporazum o međusobnim odnosima, kojim se počinje primjenivati sporazum o trgovini i automobilskoj industriji. To je bila, pojedinačno gledano, najveća komponenta razmjene ovih partnera. Mada se ovaj tzv. Autopakt sporazum odnosio samo na autoproizvode, on je istovremeno poslužio kao uspješan primjer kako se može ostvariti korist odnosno dobit zahvaljujući regulaciji trgovine. Uklanjajući određene barijere na trgovinu, ovim sporazumom je dopušteno velikim detroitskim gigantima u automobilskoj industriji da proizvodi za ujedinjeno tržište ovih zemalja.
Naime početkom 1980-ih godina ukazala se potreba da se pristupi sklapanju jednog kompletnijeg trgovinskog sporazuma između Kanade i SAD, jer su antidamping, uzvratne carine, kao i rastući protekcionizam SAD bili sve više prijetnja Kanadskoj privredi.
Drugi problem je bio upravo započeti proces restrukturiranja industrijskih preduzeća, koji se odvijao pod pritiskom azijskih proizvođača, posebno što je modernizacija kanadske privrede bila neophodna, jer gubitak domaćeg i stranog tržišta bio je sve očigledniji.
Osim toga, stvaranjem Custa sporazuma, Kanada je dovedena u povoljniji položaj jer se mogla uhvatiti u koštac sa problemima američkog protekcionizma i azijske konkurencije. Na drugoj strani, SAD su od ovog međusobnog trgovinskog sporazuma s pravom očekivale otvaranje tržišta, kao i poboljšanu konkurentnost.
Tako je Sporazum o slobodnoj trgovini između SAD i Kanade-CUSTA potpisan 1987, a na snagu je stupio 1. januara 1989. godine. S pravom se smatra da je ovaj sporazum bio uvertira koja je ne samo omogućila, već i ubrzala početak pregovora u vezi sa donošenjem Sjeverno-američkog ugovora o slobodnoj trgovini NAFTA i kasnije, kao što ćemo vidjeti, njegovog uticaja na ukupnu Svjetsku trgovinu.
Sporazum je nakon punih deset godina pregovora potpisan i ratifikovan, jer su obje strane uvijdjele njegovu korisnost i značaj. Ovo posebno ako se ima na umu da je između 1987. i 1994. godine Kanadski izvoz u SAD porastao za 87%,a izvoz SAD u Kanadu za 91%.

3.2 Osnovne karakteristike članice NAFTA sporazuma

Zemlje potpisnice NAFTA sporazuma čine najvažniju do sada formiranu ekonomsku integraciju, jer su Sjedinjene Američke Države, Kanada i Meksiko tri najveće i najrazvijenije zemlje sjeverno-američkog kontinenta. S obzirom na činjenicu da su trgovinski tokovi između SAD i njenih susjeda tokom devedesetih godina iskazivali trend rasta i da su još više intenzivirani nakon primjene NAFTA ugovora, postavlja se nezaobilazno pitanje koje su to osnovne karakteristike Sjeverno-američkog udruženja slobodne trgovine NAFTA.
Prva kazna karakteristika NAFTA je da su sve forme trgovinskih barijera ukinute. Kako su SAD i Kanada još od ranije bile otvorile privredu sa malo trgovinskih barijera prije NAFTA, ipak najviše promjena je došlo na meksičkoj strani.
Druga karakteristika udruženja o slobodnoj trgovini NAFTA jeste da je specifikovala sjeverno-američke zahtjeve za robu koja je subjekt slobodne trgovine. To zbog toga da bi se kvalifikovale za slobodnu trgovinu ili redukovane carinske zahtjeve sporazuma sa specifikovanjem procenta vrijednosti robe koja mora biti napravljena, odnosno proizvedena u Sjevernoj Americi.
Treća karakteristika sporazuma sastoji se u tome što se uspostavio sistem rješavanja sporova. Naime, kada se pojavi neki nesporazum svaka zemlja članica može zahtijevati istraživanje, koje vrše članovi komisije formirani od predstavnika sve tri zemlje, nakon čega su zemlje članice obavezne da prihvate rezultat njihovog nalaza. Uz konstataciju da Meksiko, SAD i Kanada poštuju pravila Svjetske trgovinske organizacije.

3.3 Ciljevi NAFTA Sporazuma

Među glavne ciljeve NAFTA sporazuma ubrajaju se: redukovanje carina i ostalih trgovačkih barijera između tri zemlje potpisnice. S tim što su određene tarife uklonjene odmah, a sve preostale bi trebalo biti uklonjene narednih 15 godina. Zatim su ukinuta ograničenja u odnosu na trgovinu i ulaganje za većinu industrijskih, uslužnih i poljoprivrednih djelatnosti.
Predviđene su zaštitne klauzule koje se odnose na izvoz proizvoda uvezenih iz trećih zemalja. NAFTA osigurava slobodan pristup za ogroman broj proizvođača robe i usluga ovih triju zemalja.
Razvoj slobodne trgovinske zone odvija se kroz pregovaračke runde. U tom pravcu određeno je i formirano šest radnih grupa na sljedeća područja:
- Pristup tržišta (carine i kontingenti)
- Trgovinska pravila (zaštita i subvencije)
- Usluge-finansijske,osiguranja,transporta,telekomunikacija itd.
- Ulaganja
- Intelektualno vlasništvo
- Rješavanje mogućih nesporazuma.

3.4 Glavne Odredbe Sporazuma NAFTA

Odredbe Sjeverno-američkog sporazuma o slobodnoj trgovini NAFTA obuhvaćene su u 22 poglavlja, kojim su regulisane carinske i necarinske koncesije, raznovrsni aneksi i rezerve u odnosu na sporazum, kao i obaveze preuzete u pitanju liberalizacije međunarodne trgovine, finansijskih usluga i investicija. Ovim sporazumom su određeni načini i odnosi pristupa tržišta, nabavkama iz nadležnosti države, prava na zaštitu intelektualne svojine, prava o porijeklu, procedurama u slučaju međunarodnih sukoba, zaštitne odredbe, izuzeća od primjene sporazuma.
Sporazumom su takođe, regulisane oblasti koje se tiču radne snage, posebno zapošljavanja, zaštite životne sredine, porastu uvoza, trgovinskog bilansa, pravilo o porijeklu robe itd.

ZAKLJUČAK

Da bi se obezbijedila međusobna razmjena, slobodno kretanje radne snage, usluga i kapitala između raznih zemalja stvorena je ekonomska integracija. Sporazum predstavlja instrument pomoću kojeg se upravlja tom integracijom.
Vrste ekonomski integracija kao što su: Evropska unija, NAFTA, CECA su sporazumi koji su bili potpisani između vodećih država. Pored glavnih postoje i ostalih oblici ekonomski integracija odnosno to su integracije zemalja u razvoju.
Kroz sve prikupljene informacije i rezultate istraživanja smatram da stvaranje ekonomske integracije pozitivno utiče na sve zemlje jer im omogućuje lakšu trgovinu, slobodno kretanje radne snage, usluga, kapitala kao i usaglašavanje odnosa između zemalja.
Sem pojašnjenja šta je ekonomska integracija imali ste priliku i naučiti šta znače sporazumi kao što su NAFTA, CECA itd. Naša zemlja poboljšanjem ekonomskih integracija poboljšat će i svoj status među velikim silama Svijeta. Ekonomske integracije u našoj zemlji su veoma nestabilne, jer mnogo uvozimo radnu snagu,pružamo usluge, i mnogo proizvodimo a malo izvozimo.

LITERATURA

- Bodiroža,M Mladen, Acin,Đ.: Međunarodna Ekonomija, Univerzitet u Istočnom sarajevu, Ekonomski fakultet u Brčkom, Brčko, 2005
- Bodiroža,M. Mladen.: Međunarodne Finansijske i Trgovinske Institucije, Univerzitet u Istočnom sarajevu
- www.sr.wikipedia.org
- www.sr.wikipedia.org/wiki/ekonomske_integracije a www.schribd.com/doc/

PROČITAJ / PREUZMI I DRUGE SEMINARSKE RADOVE IZ OBLASTI:

ASTRONOMIJA | BANKARSTVO I MONETARNA EKONOMIJA | BIOLOGIJA | EKONOMIJA | ELEKTRONIKA | ELEKTRONSKO POSLOVANJE | EKOLOGIJA - EKOLOŠKI MENADŽMENT | FILOZOFIJA | FINANSIJE |  FINANSIJSKA TRŽIŠTA I BERZANSKI    MENADŽMENT | FINANSIJSKI MENADŽMENT | FISKALNA EKONOMIJA | FIZIKA | GEOGRAFIJA | INFORMACIONI SISTEMI | INFORMATIKA | INTERNET - WEB | ISTORIJA | JAVNE FINANSIJE | KOMUNIKOLOGIJA - KOMUNIKACIJE | KRIMINOLOGIJA | KNJIŽEVNOST I JEZIK | LOGISTIKA | LOGOPEDIJA | LJUDSKI RESURSI | MAKROEKONOMIJA | MARKETING | MATEMATIKA | MEDICINA | MEDJUNARODNA EKONOMIJA | MENADŽMENT | MIKROEKONOMIJA | MULTIMEDIJA | ODNOSI SA JAVNOŠĆU |  OPERATIVNI I STRATEGIJSKI    MENADŽMENT | OSNOVI MENADŽMENTA | OSNOVI EKONOMIJE | OSIGURANJE | PARAPSIHOLOGIJA | PEDAGOGIJA | POLITIČKE NAUKE | POLJOPRIVREDA | POSLOVNA EKONOMIJA | POSLOVNA ETIKA | PRAVO | PRAVO EVROPSKE UNIJE | PREDUZETNIŠTVO | PRIVREDNI SISTEMI | PROIZVODNI I USLUŽNI MENADŽMENT | PROGRAMIRANJE | PSIHOLOGIJA | PSIHIJATRIJA / PSIHOPATOLOGIJA | RAČUNOVODSTVO | RELIGIJA | SOCIOLOGIJA |  SPOLJNOTRGOVINSKO I DEVIZNO POSLOVANJE | SPORT - MENADŽMENT U SPORTU | STATISTIKA | TEHNOLOŠKI SISTEMI | TURIZMOLOGIJA | UPRAVLJANJE KVALITETOM | UPRAVLJANJE PROMENAMA | VETERINA | ŽURNALISTIKA - NOVINARSTVO

  preuzmi seminarski rad u wordu » » »

Besplatni Seminarski Radovi