Егзистенцијалистичка философија се занимава со смислата, тешкотиите и насоките на човековото постоење, и го поставува проблемот на егзистенцијата. Појавата на егзистенцијализмот во современата философска мисла е условена од тешката, драматична лична положба на човекот во историската и социјална ситуација во првата половина на 20 век, од општата разочараност во прогресот и од кризата на европската цивилизација . Тоа допринесе да дојде промена на сфаќањата на луѓето за вредноста на живеењето, и создаде песимистички и критички идеи, кој ја изразуваат загриженоста на човекот.

Настанок на Егзистенцијализмот

Предвесници на оваа философија се Кјеркегор и Ниче, чија философија е поврзана со егзистенција на човекот. Големо влијание врз овии философски идеии извршиле: Блез Паскал, Шелинг, Шопенхауер, како и Достоевски, Франц Кафка и феноменолoгијата на Хусерл. Егзистенцијализмот се појавува во средината на 20 век меѓу група на особено значајни мислители. Таа најпрво се појавува во Германија, а подоцна во разнии варијанти и во другите земји во Европа, во текот на Втората светска војна станува популарна, а по неа во Франција станува мода и култура. Најзначајни автори се Жан Пол Сартр, Карл Јасперс, Мартин Хајдегер и други. Со мали разлики се диференцираат два правци: философија на егзистенцијата и егзистенцијализам.

Поимот егзистенција

Поимот егзистенција се сретува уште и кај Платон и Аристотел, а посебно се развива од сколастичката средновековна философија. Поимот егзистенција определув постоење на некое единично нешто, но притоа и во единичното нешто, вистинито е она што е општо. Општото (есенција) е она што е суштествено за сите истородни нешта. Отука, во егистенцијата на единката е вистинито само она коешто и во колкава мера ги содржи општите начела, суштенствените својства на човекот. Филосфијата на егзистенцијата има специфичен, сосема нов пристап кон егзистенцијата. Таа егзистенција на човекот ја сваќа како посебна специфична форма на постење, кое се разликува од постоењето на другите нешта во светот. Пред се:

“ Човекот е единственото суштество кое свесно се однесува кон своето постење. ”

Личноста на човекот не може докрај да се рабере научно и рационално, таа не може да се третира како предмет на сознанието како другите нешта. Човековото постоење во светот е посебен начин на постење. Личноста има слобода на избор, неговото постоење е неповторливо, конечно. Основните својства на човековата егзистенција се наречени егзистенцијалии, и тие се индивидуалноста, индетерминизмот и историчноста. Егзистенцијалите не можат да се осознаат сонаучен метод и рационалност. Отука за да се проникне во егзистенцијата во нејзината срцевина и сушност, егзистенцијализмот се служи со поимите као ште се: очај, страв, мачнотија, пораз, пад, закана, досада, проклетство, смрт, апсурд, ништо и др. Со тоа егзистенцијалната ситуација на човекот се опишува како еднократна, лична и минлива. Оваа философија во зависност од пристапот кон егзистенцијата се јавува во две варијанти:
• Философија на егзистенцијата
• егзистенцијална философија

Белешка за авторот

Франц Кафка (3 јули 1883 во Прага – 3 јуни 1924 во Виена) е еден од водечките писатели на германски јазик од 20-иот век. Најголемиот дел од неговите дела се објавени постхумно. Неговото уникатно дело продолжува да ги предизвикува критичарите и обиди за негова класификација генерално завршуваат без успех. Во неговите најпознати дела, романите „Процес“ и „Замок“, како и новелата „Преобразба“, Кафка говори на теми како корупцијата на бирократите, алиенацијата и немоќта на поединецот да влијае врз општествените случувања.

Живот

Франц Кафка е роден на 3 јули 1883 во Прага, како шесто дете на Херман и Јулија Кафка. Таткото Херман бил доминантна и строга личност, а ниту мајка му не му ја дала неопходната љубов, па Франц Кафка растел во атмосфера на запоставување. Него и сестрата (двајцата браќа умреле рано во детството) ги одгледувале гувернанти, додека родителите заедно работеле во својата трговска фирма. Родителите зборувале и чешки и германски, семејството од страна на мајка му го чувствувал поблиско, а подоцна во својот обид за автобиографија во книгата „Писма на татко ми“, татко си го опишува како тиранин посветен на стекнување материјални богатства и го обвинува за сопствената инфериорност. Сепак, кавги со таткото во реалниот живот немал, освен што родителите сметале дека литературата е непрофитна и дека работата на писателот најмногу личи на сон. Своето недоразбирање со татко му Кафка го дефинирал во својата внатрешна борба, сам со себе, и влијанието што на него го оставило воспитувањето на родителите. Во тој внатрешен спор лежи и коренот на прочуениот роман „Процес“, во кој се покажува залудноста на борбата на поединецот со силите што се појаки од него.
Кафка течно зборувал германски, и на тој јазик пишувал, а знаел и чешки и француски. Матурирал во германската гимназија во 1901 година и се запишал на германскиот универзитет, каде што прво почнал да студира хемија, а потоа преминал на право. Посетувал и часови по германска литература и историја на уметноста. На универзитетот набргу станал член на студентски клуб што ги организирал литературните вечери и трибини. Тука во 1903 ќе го запознае Макс Брод, во тоа време еден од истакнатите членови на Клубот, со кого ќе се дружи до крајот на животот, и кој подоцна ќе биде токму тој пријател што не ја послушал последната желба на Кафка туку ги собра, ги сочува, ги објави и ги толкуваше делата на Кафка, станувајќи негов највлијателен биограф.
Во тоа време кај Кафка веќе се јавуваат здравствени проблеми, и тој некој период (во 1903 година) го минува во санаториум, а три години подоцна го завршува школувањето како доктор по право. По задолжителната година на работа како приправник, се вработува во прочуената осигурителна компанија „Џенерали“, во која останува околу една година, постојано жалејќи се дека таквата работа не му одговара, зашто не му останува доволно слободно време за пишување. Така почнува да води своевиден двоен живот: од една страна, примарен службеник во канцеларија, а од друга – осамен, несигурен писател што постојано ги уништува своите ракописи. Од „Џенерали“ набргу преминува во работничкото осигурително друштво, зборувајќи дека работи за стан и храна. Но Кафка бил примерен службеник и дури иноватор на полето на заштита на работниците на работа. Токму тој ги воведува шлемовите за заштита на работа, и значително ја намалува можноста за повреди. Истата година, 1908, ги објавува првите скици во списанието Хиперион. Пишува, но тие дела од младите денови главно сам ги уништува. Останатите, по кои светот најдобро денес го познава – „Процес“ или „Замок“, се објавени дури по неговата смрт.
Неговиот краток живот го обележале и три жени:
Најпрво, во 1912 година во куќата на Макс Брод ќе ја сретне Фелиса Бауер, со која ќе одржува богата преписка сè до 1917, кога оваа врска, во која дури двапати биле свршени, завршува. Истата година се разболел од туберколоза. Во почетокот на 20-те години Кафка развил многу бурна врска со новинарката Милена Јасенска, со која исто така интензивно се допишувал, а подоцна ѝ ги оставил и своите „Дневници“. Кога во 1923 година се преселил во Берлин за повеќе да му се посвети на пишувањето, Кафка ја запознал Дора Диамант, 25-годишна учителка, која го заинтересирала за Талмудот. Веќе сосема уништен од туберколозата, во мај 1924 ќе се обиде да се ожени со Дора, но нејзиниот татко не се согласува со тој брак. Набргу потоа, на 3 јуни 1924, Франц Кафка умира во санаториумот Кирлинг во близина на Виена.

Творештво

Ги објавил романите „Процес“, „Замок“ и „Америка“, збирката кратки раскази „Градењето на кинескиот ѕид“ и расказите „Метаморфози“. Самиот Кафка изразил желба да се спалат делата, затоа што не ги работел со книжевни намери. Можеме да му заблагодариме на неговиот пријател Макс Брод што тоа не е направено.
Книжевното дело на Кафка му припаѓа на германското експресионистичко движење. Врз него делувале делата на Сигмунд Фројд, а егзистенционалистите го сметаат за свој претходник. Пишувал со едноставна, речиси фактографска техника, изобилно употребувајќи ја филозофската и религиозната симболика, често на граница на алегорија. Неговиот логичен, збиен стил му овозможувал совршено природно да ги изнесува своите фантастични визии.
Во своите дела ја изложува идејата за бесплодноста и немоќта на човекот да ги сфати принципите и механизмот на светот. Малите луѓе кои се покоруваат без прашање, секогаш се во милост на „власта“, додека оние кои се бунат, се осудени.

Селскиот лекар

Кафка користи необична техника во пишувањето на неговата приказна ,,Селскиот лекар’’ ја пишува во прво лице што придонесува за возбудлив степен на непосредност на приказната. Приказната е исто така интересена поради својат фрагментиран карактер-симптом на размислувањето на Кафка. Атмосфера на квази-фамилијарна објективност во морничавото драматично влијание на приказната и основниот чудесен карактер што е типично за Кафка но сепак јазикот отсликува целата заедница меѓу сонот светот и реалноста.Во оваа сторија Кафка успева да ја вметне и приказната ,,Ловецот Грачус’’ и да направи мала споредба со својата приказна.
Приказната започнува во минатото, се префрла на присутнуста,се враќа пак во минатото и конечно се префрла назад во сегашноста на крајот, на тој начин издигнувајќи ја конечната катастрофа на ниво на безвременост. Со многу побрзо темпо, слики кои немаат никаква логичка врска едни со други со брзање кон последната реченица на приказната: "Лажна тревога на ноќното ѕвонче еднаш одговори - не може да се направи добро, никогаш." Овде е добра почетна точка за разгледување на приказната.
Од последната реченица на приказната, станува евидентно дека целата приказна е неизбежна последица на една грешка. Со следниот повик - само халуцинација, кошмар - докторот ја предизвикува долгата низа на катастрофални настани. Неговата посета на пациентот се чини дека е посета во збунувачки длабочини на сопствената личност, бидејќи нема вистински ѕвонење на ѕвоно. Чудно но чекањето на пациентот за него не постои надвор од имагинацијата на лекарот, тој може да се гледа како дел од личноста на лекарот, играат улога слична на онаа на "далечен пријател" во "пресуда" или гигантски инсекти во "Метаморфози". "Глоба во раната е сè што ми донесе во светот", пациентот се жали, а со тоа укажува дека лекарот е неговиот потенцијал и исцелител и припаѓа на него. За време на неговиот целото патување, никогаш лекарот не ги напушта регионите на неговата подсвест, од кои неговиот пациент е можеби најмрачен аспект.
Во отсликувањето на овој кошмар, Кафка успшно ја отсликува состојбата на човекот кој сака да помогне, но не може. Кафка и може да се види себе и целата професија на писатели во положба на селскиот лекар: маж во борбата против незнаењето, себичноста и суеверие, тој останува изложен на "ладноста на овој несреќен век." Ова е дијагнозата не само на одредена ситуација, но, исто така, на состојбата на целата наша возраст. Ова е причината зошто прашањето на пациентот не е дали лекарот ќе го исцели или лекот него, но дали тој ќе го спаси. "Тоа е како луѓето дејствуваат во мојата област, тие секогаш очекуваат невозможно од лекар", вели тој, објаснувајќи зошто се - или, на друг авион, писател - не може да биде од било каква вистинска помош за пациентот. Тој се наоѓа себеси соочен со луѓе чија свест е сеуште во прилог на царството на магијата. Тие го откриваат ова со одземање на облеката на лекарот и неговото ставање во кревет заедно со пациентот. "Крајна примитивност" мелодијата по која овој ритуал се одразува нивната примитивност, кои нема да се двоумат да го искористат лекарот како жртвено јагне и ќе го убијат ако неговото творештво не работи.
Иако "Во Казнената колонија" напишана две години порано, е подобар израз на ужасот на Кафка за Првата светска војна, овдека е поголема загрженоста за невини жртвени јарци.Анксиозноста преовладува во текот на оваа приказна и исто така се одразуваат проблемите на Кафка кои произлегуваат од неговата втора врска со Феличе Бауер и неговата влошена здравствена состојба. Набрзо му е дијагностицирана туберкулоза, тој напишал на Макс Брод дека ја предвидел оваа болест се и дека неговото предвидување се случи во раната на болното момче во "Селскиот лекар".
Постојат многу повеќе автобиографски елементи,но ниту еден од нив не покажува ништо во строга смисла на зборот, но сите од нив додаваат дополнителна светлина врз мрачниот свет на Кафка. Приказната е посветена на неговиот татко, кој ја игнорира целосно. Недоразбирањето помеѓу лекарот и пациентот е одраз на подеднакво пустиот однос помеѓу таткото на Кафка и самиот Кафка. Знаејќи за тоа дека Кафка има тенденција да дава уметнички имиња на карактерите,па според тоа лесно е да се види дека името на слугинката, Роуз, во никој случај не е случајно: "розево=црвена" е бојата на прецизно опишана рана, и розевата боја,како и цветот, е симбол на љубовта во неговите разнолики аспекти. Нема потреба да се инсистира на една специфична смисла на зборот, само затоа што Кафка самиот не го прави тоа. Значењето е јасно, имајќи предвид дека декември 1917, една година откако тој ја пишува: " Селскиот лекар" ја донесе конечна разделба на Кафка од Феличе, неговата "роза" во секоја смисла на зборот.
Младоженецот ја претставува опсесивната страв на Кафка за неговиот подобар ривал.На оваа тема тој напиша дека Феличе не останала сама и дека некој друг стапил во врска со неа,некој подобар и некој што ги немал проблемите на Кафка со кои требал да се соочи.Во приказната младоженецот ја добива Роуз многу брзо и едноставно,иако Роуз кажува ,,Не’’ таа сепак оттрчува во куќата целосно свесна за нејзината судбина.
‘’Ако ме злоупотребат за свои причини,јас го дозволив тоа’’ кажува лекарот.Сепак неговата жртвеност би била бесмислена бидејќи тоа е надвор од моќта на лекарот.Тоа е надвор од издржливоста бидејќи како и во сите други дела на Кафка,луќето ја изгубиле својата надеж и научиле да живеат надвор од дозволениот свет.Момчето не му верува на докторот и неговот семејство го прикажува наивното и потчинето однесување на еден обичен пациент.
Само доколку ја сфатиме идејата на Кафка за болеста која е резултат од изолација само тогаш ќе можеме да ја разбереме приказната ,,Селскиот лекар’’.Тој е субјектот и објектот од неговота долга потрага или изразено понаку психоналазата на неговиот ум и на пациентот.Кафка иако бил фан на Фројдовите техники сепак го сметал терапевтскиот дел како безнадежна грешка.Според Кафка анксиозноста и недоволната социјализација т.е. изолирањето се директна последица од духовниот човечки пад и сите психоанализи единствено што ќе откријат се милионите распарчени делови на човечкиот универзум.

Без да направи ништо посебно докторот ја добива потрбната помош со удирање со ногата на вратата од кочината. Како и неговото патување во кое се појавуваат коњи,младоженецот и свирката,сите тие го претставуваат чудесното и натприродното.Уште од Платоновата парабола на кочијата која ја влечат еден црн и еден бел коњ и го симболизираат светлиот и темнот аспект на ирационалноста,коњите ги симболизираат инстинктите.Фактот дека во приказната коњите излегуваат од кочина ја искажува нивната животинска природа.Два пати лекарот се жали дека неговиот коњ е умрен во кои се прикажани зимските услови што укажува на духовната пустелија околу него.
Коњите веднаш реагираат на викањето на младоженецот кој што ја искажува својата сродност со нив со викањето кон нив со ,,брате’’ и ,,сестро’’. Лекарот го кажува истиот збор како и младожеецот но наместо да забрзаат тие успоруваат и се влечат по земјата како да се стари и изнемоштени луѓе.Бега од пациентот и блудно гледајќи напред во снежните предели и губи ориентација повремено.Коњите превземаат целосна контрола и стигнуваат за краток преиод но сепак симболично во ист период колку што му треба на младоженецот да ја покори Роуз.Во голема мера е додаено и има многу голем аспект врз влијанието на приказната патувањето на лекарот и силувањето на Роуз кое што е споено на на логички необјаснив начин.
‘’Никогаш не знаете што ќе најдете во вашиот дом”-вели Роуз “И двајцата се насмеавме”-Овие реченици можат да претставуваат некој заклучок.Важно е дека таа ги кажува овие зборови.Таа е подобро прилагодена на царството на ирационални сили отколу тој кој што го поминува своето патување жалејќи што не ја забележувал повеќе и не уживал со нејзе физички и духовно.Ја сфаќа својата небрежност но сега е веќе предоцна за тоа бидејќр таа е веќе жртвувана за младоженецот.Нејзините зборови и нивното смеење на појава на коњите открива дека овие духовни елементи се присутни но треба да излезат на виделина.Ова се случува кога коњите излегуваат од кочината.
Крзненото платно што се влече по снегот зад лекарот отсликува беспомошност на оној кој е предаден.Патувајќи низ бескрајната безнадежност лекарот е осуден да го види симболот на толината и безбедноста но без никаква можност да ја достигне.Гол во студот лекарот ја отсликува дезориентираната човештвост која лебди над предавничкот пејзаж на својата болна колективна свест.И нема никаков крај пред неговите очи бидејќи тој е веќе навикнат на тоа.
Прашањето за вината на лекарот предизвикува мисли на несигурност и двосмисленост.Како и во останатите дела на Кафка,херојот не прави никакво зло ниту пак некаква сериозна грешка.Склони сме да се доближиме до ситуацијата кога ќе сфатиме дека тој самиот маневрира,или дозволува да биде управуван,во состојба на умот која го присилува да се воздржи од конкретни одлуки и обрски.Во оваа смисла,тој станува виновен за традиционалниот постоечки грев-не успевајќи или одбиваќи да биде инволвиран. Со тоа што не ја сфаќа својата професија сериозно и со самото тоа губи голем дел на одговорноста,ја губи својата единствена шанса за преземање на решавачки чекор од веѓетирање до свесен живот.Точно е дека како човек од медицината не е можно да се очекува од него да го спаси пациентот чија што болест е пред се од духовен карактер,сепак тој е виновен затоа што нема волја да се обиде најдобро што може;тој се плаши да дејствува како ‘’човек што може да го промени светот’’ и се фали со тоа што работи многу за малку пари.Ниту пак се мачи да ја види раната како резултат на комплексната но непобитна врска меѓу физичките и психолошките фактори за кои Кафка е свесен.Симптомастки за нашето време лекарот е едно-димензионален човек кој го изгубил чувството за учество,не само во визуелната сфера туку и во духовната.
Како и лекарот така и тој, ‘’неговите пациенти’’ зачекориле надвор од законот и директно во хаосот.Од таму тие не можат да помогнат,поентата е во тоа што тие ја изгубиле способноста да го направат тоа многу одамна.Секој кој што излегол од ‘’човечкиот круг’’ на Кафка,се одалечува до точката на смртта.Кафка е многу јасен во оваа приказна:Невозможноста да се излекува нашето време е неговиот предмет.

Заедница

Напишана во прво лице во перспектива на множина на група од пет пријатели кои ја сочинуваат заедницата,овој текст претставува размислување и дебатирање за непредвидностие и динамичноста на конфигурацијата на социјалната група. Иако петте лица кои ја сочинуваат оваа заедница веднаш се претставени како пријатели сепак нивното пријателство се чини дека нема никаква суштинска основа. Точно е,се чини дека групата е составена однадвор,со нивната индентификација како комплетна заедница од ‘’луѓе’’-непозната толпа ,отколку од било кои односи кои се суштински за нивната групна интеракција.Нивната поврзаност е основана врз фактот дека сите заедно во исто време напуштиле некоја куќа.Откако се индентификувани како дефинирана постоечка група овие пет лица стануваат постојани,неразделиви другари иако и самите признаваат дека нивната асоцијација нема никаква суштинска намена или значење.Она што на крајот го зацврстува нивното пријателство е заедничката омраза на петте лица кон шестиот кој бара влез во нивното братство.Иако нивната заедница од пет нема никакви конститутивни карактеристики тие се непопустливи во одбивањето на шестиот кој е гледан како натрапник.Текстот на Кафка ни дава продорна анализа на вклучените и исклучените динамики на формацијата на групата за да на крајот да ја изложи групата како фикција и да ја критикува ирационалноста на дискриминацијата.Гледањата на Кафга за ова прашање се најверојатно поттикнати од расните и националните тензии што го снајдоа градот Прага есентта 1920 година,во која анти-семитските и анти-германските инциденти и демонстрации станаа вообичаена појава.

Користена литература:

• http://mk.wikipedia.org/wiki/Егзистенцијализам
• http://www.mkd.mk/41762/zabava/roden-na-denesen-den-franc-kafka
• Kafuka: Inaka isha - Kōji Yamamura
• Селскиот лекар –Франц Кафка
• Енциклопедијата на Франц Кафка –Ричард Т. Греј

Download СЕМИНАРСКА РАБОТА у wordu » » »

Besplatni Seminarski Radovi - Бесплатно семинарска работа

SEMINARSKI RAD

Франц Кафка Селскиот лекар, Заедница

Егзистенцијализам