POCETNA STRANA

Posledica i promene koje nastaju usled dinamičkih ileusa su prvenstveno nagomilavanje i zadržavanje himusa koje ponovo vodi do proširenja creva. Zbog bakterijskog raspadanjanja proteina dolazi do akumulacije gasova,pojačane transudacije i inflamacije koja se manifestuje na opštem nivou: anoreksija, povraćanje, intoksikacija, tahikardija, dispnoja i na kraju šokom.

Mehanički ileusi

Mehanički ileusi se razvijaju ukoliko postoji mehanička smetnja ili prepreka koja onemogućava normalnu pasažu sadržaja kroz creva. Izazvan je mnogim faktorima koji mogu da deluju ekstraluminalno i intraluminalno. Prema etiopatogenezi se deli na:

• Kompresione

• Opturacione i

• Strangulacione.

Kompesioni ileus nastaje zatvaranjem creva usled pritiska tumora, apscesa ili uvećanih organa (hepatomegalija) na crevni zid. Iz ovog zaključujemo da je on ekstraluminalni mehanički ileus.

Opturacioni ileus je intraluminalni ileus koji nastaje zatvaranjem lumena konkramentima (enteroliti,zoobezoari,fitobezoari),stranim telom,tumorima crevnog zida (polipi creva),jakim infestacijama parazita ... Kod ovog ileusa javlja se distenzija creva usled začepljenja , ali nema promena u krvotoku crevnog zida.

Strangulacioni ileusi nastaju usled poremećenog normalnog topografkog položaja creva i odgovarajućeg dela mezenterijuma.Nastaje usled poremećene ishrane i urođenog deformiteta organa trbušne duplje i to prvenstvno creva.Vrste stragulacionih ileusa su: torsio intestini- okretanje creva oko uzdužne osovine,volvulus intestini-vezivanje creva u čvor,incarteratio intesini- uklještenje u otvor kile,invaginatio intestini- uvlačenje creva u crevo i strangulatio intestini- vezivanje creva oko lipoma ili ilejalnog ligamenta.

Torsio intestini je uglavnom akutno oboljenje koje nastaje usled promene položaja i uvrtanja slepog creva uključujući i ansa proximalis coli. Torzija slepog creva se javlja uglavnom kod goveda,dok torzija kolona dijagnostikovana je najčešće kod konja. Kod goveda kada postoji samo proširenje, slepo crevo sa svojom konveksnom stranom naleže na abdominalni zid, apex caeci nalazi se na ulazu u karličnu duplju. Torzijom slepog creva na desno ono se oko proksimalnog dela uvrće kao kazaljka na satu tako da se vrh dislocira kranijalno do dijafragme. Bolest se javlja retko,a glavni etiološki faktori su atonija i akumulacija gasova u lumenu, greške u ishrani i mehanički faktori koji su posledica nepravilnog držanja (utovar,transport). Torzija kolona kod konja nastaje tako da se dorzalni kolon spušta potpuno do ventralnog kolona i čak ispod na dno abdominalne duplje. Etiologija je slična kao kod torzije cekuma goveda,

Invaginatio intestini nastaje usled poremećaja peristaltike gde se aktivni deo (intussusceptum) uvlači u pasivni kaudalni deo creva (intussuscipiens).Ova pojava se odigrava i fiziološki,ali usle poremećaja motiliteta dolazi do bolesti. Razlog narušavanja funkcije cirkularnih mišića u crevu nastaju usled inflamacije,prisustva stranog tela i parazita. Često se u invaginiranim crevima nalaze ezofagostome i fitobezoari. U etiologiji ima ulogu i gruba hrana,hladna voda i lokalne promene krvotoka. Nekada dolazi do srašćivanja intussusceptum i

intussiscipiensa koja dovodi do nekroze,otpadanja,pa na neki načim do izlečenja. Invaginacija se sreće najčešćekod goveda i pasa, naročito kod nemačkog ovčara.

Volvulus intestini predstavlja okretanje tankih creva oko ose mezenterijuma. Nastaje usled rascepa na mezenterijumu ili samim zavrtanjem mezenterijuma. U goveda se javlja volvulus jejunuma i ileuma. Zategnuti mezenterijum postaje obrtna osovina za tanka creva oko koje se (usled pojačane peristaltike) prednje partije creva pomeraju kaudalno što dovodi do okretanja mezenterijuma. Javlja se kod konja i goveda.

Incarteratio intestini nastaje najčešće uvlačenjem dela tankih creva u prirodne ili stečene  otvore na abdominalnom zidu, mezenterijumu ili omentumu što prouzrokuje neprohodnost,poremećaj cirkulacije i nekroze uklještenog dela creva.Najčešće se javlja kod ždrebadi i to usled nestručno obavljenih hirurških intervencija na abdomenu,posle kojih se obrazuje kila u čijom se sadržaju nalaze creva. Retko se javlja kod goveda i ostalih životinja.Uklještenje najčešće nastane kod abdominalne hernije,kroz otvore posle prsnuća mezenterijuma, ali to mogu biti otvori koji su stvoreni na plika ductus deferens ili otkinutog ductus deferens-a koji je prirastao na susedne organe stvorio otvor.

Strangulatio intestini nastaje najčešće kod konja, ako se lipom koji visi na dugačkoj dršci zaljulja i obmota oko creva.To dolazi usled jakih i ekstremnih pokreta creva kod nemirnih konja. Taj deo creva izgleda kao da je vezan pantljikom.Kod goveda vezivanje creva se javlja u područjima metiljavosti, zatim kod komplikacije perimetritisa ili postoperativno formiranjem vezivnih traka s kojim se creva vezuju.Vezivan deo creva povlači sa sobom i krvne sudove usled čega na kraju dolazi do ishemije organa.

Patogeneza mehaničkog ileusa i patološke promene

Kod svih mehaničkih ileusa patogeneza je manje-više slična.Ključno ulogu ima činjenica da se ispred dela creva gde se desila obstrukcija pojačava peristaltika creva,pa vremenon dolaz do potpune atonije tog dela creva.Kao posledica obstrukcije dolazi do do gastrduodenalnog refluksa što vremenom vodi do dilatacija želuca.Životinja nije u stanju da defecira i izbacuje samo sluz sa primesama krvi.Intraluminalni pritisak se povećava do 3kPa što smanjuje resorpciju vode i elektrolita,ali pojačava sekreciju što dovodi do gubitka tečnosti (5-7l dnevno).Sa vodom se gube Na, K, Cl pa se vremenom razvija dehidracija sa hipokalijemijom i acidozom, a kasnije hiponatrijemija i hipohloremija. Psi su skloni emezi tako da gube H jone što dovodi do alkaloze.Nakupljanje hrane dovodi do fermentacije i nakupljanje bakterijskih populacija i njihovih toksina. Javlja se distenzija creva sa posledičnim razvojem ishemije,inflamacije i nekroze zida. Povećavanje abdominalnog pritiska otežava priliv krvi srcu što na kraju vodi do septičnog i hipovolemijskog šoka. Kod mehaničkih ileusa dolazi do kompresije na venske krvne sudove što dovodi do staze. Neprokrvljenost dovodi do hipoksije koja uzrokuje nesnošljive bolove u abdominalnom regionu koji se nazivaju kolike. Prema Lapčeviću kolike kod konja mehanički ileusi izazivaju u 8% slučajeva.

Patološke promene su kakteristične za ileuse. Leš je uglavnom naduvan i zaudara. U trbušnoj šupljini nalazi se eksudat žućkaste do crvene boje sa dosta krpica fibrina.Na serozama se može naći fibrin. Sadržaj u promenjenom delu creva je tečan,krvav sa dosta gasova i često smrdljiv. Sluzokoža je tamnocrvena i nekrotizovana. Pri otvaranju leša možemo odmah da zapazimo promenu, da li je došlo do invaginacije,volvulusa ili strangulacije, tako da obdukcija daje konačnu dijagnozu o kakvom se ileusu radi.

SLIKA:Volvulus mesenterialis kod psa koji je uzrokovan
potpunim uvrtanjem mezenterijuma oko svog korena.

Klinički znaci su uglavnom slični za sve životinje ,ali su najviše primetni kod konja kod kojih dolazi do jakih količnih napada. Kolike su upočetku jake ali kasnije slabe i u kasnoj fazi bolesti potpuno izostaju. Konj ne uzima hranu i postaje jako nemiran.

Često okreće glavu prema abdomenu, bolno škrguće zubima, struže prednijm nogama ,baca ćifte i pri najačim napadima baca se na zemlju i valja na levu i desnu stranu.Telesna temperatura je u početku uglavnom povišena, a puls ubrzan (80-100),iregularan i končast. Ako se ileus ne sanira ubrzo dolazi do znaka kolapsa i uginuća. Kod goveda,svinja i malih preživara nastaju takođe kolike ali su one slabijeg intenziteta. Kod pasa i mačaka se javljaju kolike,abdominalni bol prilikomi palpacije,emesis,meteorizam i prestenak defekacije. Vomitus je sa primesama krvi i sluzi. Kod živine ne dolazi do karakterističnih simptoma.