Čovjekovo porijeklo i njegov razvoj danas proučavaju razne naučne oblasti:
biologija, medicina, fiziologija, psihologija, pedagogija, historija,
filozofija, ekologija, historija umjetnosti, geografija, arheologija,
etnologija, demografija, sociologija i mnoge druge. Sva ova saznanja
o čovjeku objedinjava antropologija, koja se najčešće definira kao nauka
o čovjeku u vremenu i prostoru. Njen naziv, po ugledu na druge nauke,
nastao je iz grčkih riječi anthropos - čovjek i logos
- nauka, što označava nauku o čovjeku.
Prostorno, u domen antropologije spada cijela površina zemljine kugle,
a vremenski antropologija prati čovjekov nastanak i razvoj od prvih
tragova života, pa sve do današnjih dana. Prema tome, antropologija
tretira čovjeka kao cjelinu, što znači da se zakonitosti razvoja ljudskog
bića objašnjavaju integralno, budući da je svaki problem vezan za ljudsko
biće u najtjesnijoj dijalektičkoj međuzavisnosti prirodnih i društvenih
činilaca.
ANTROPOLOŠKI PROSTOR SPORTISTE
Antropomotorika je predmet izučavnja kinantropologija. Njen značajan
dio čini kinantropologija u sferi fizicke Kulture i sporta. Svrha je
istraživanje djelatne osnove fizičke Kulture i sporta kao i svojevrsnog
sadržaja spoznaje, ispoljavnja i razvoja čovijeka u cijelini ( S. Dautbašić,
A Bradić Sarajevo 2005).
Pošto u naukama koje se bave ljudskim bićem interdisciplinarni pristup
izučavanja ličnosti predstavlja osnovnu metodološku orijentaciju, predmet
nauke i u oblasti sporta je antropološki status sportista. Pod antropološkim
sta¬tusom podrazumijevaju se sljedeće čovjekove sposobnosti i karakteristike:
- morfološke karakteristike,
- funkcionalne sposobnosti,
- motoričke sposobnosti,
- specifično-motoričke karakteristike,
- kognitivne sposobnosti,
- konativne karakteristike, i
- sociološke karakteristike.
Kako postoje određene specifičnosti pojedinih sportova i sportskih
disciplina, koje se sastoje u različitosti njihove takmičarske strukture,
samim tim postoji i izrazita potreba za neprekidnim istraživanjem i
u praksi provjeravanjem specifičnosti pojedinih sportova, uključujući
prvenstveno genetičku uslovljenost (ograničenost) pojedinih antropoloških
sposobnosti i karakteristika, zatim njihovu hijerarhijsku vrijednost
po sportovima, kao i njihovu strukturu i razvoj pod utjecajem određenih
trenažnih sredstava, metoda i opterećenja.
Ako ne bi postojala različitost takmičarskih struktura između pojedinih
sportova i sportskih disciplina, s jedne strane, i različitosti strukture
antropoloških sposobnosti karakteristika među sportistima, sa druge
strane, izučavanje trenažnih sredstava, metoda i opterećenja, kao i
njihov utjecaj na razvoj pojedinih antropoloških sposobnosti i karakteristika
bilo bi bespredmetno i nepotrebno (J. Malacko, I. Rađo Sarajevo 2004).
MORFOLOŠKE KARAKTERISTIKE
Pod morfološkim karakteristikama antropološkog statusa čovjeka najčešće
se podrazumijevaju procesi rasta i čovjekovog ontogenetskog razvoja.
Međutim, da bi se u morfološkom prostoru utvrdila struktura i razvoj
antropometrijskih karakteristika, rješenja su tražena u faktorskim matematičko-statističkim
postucima, pomoću kojih su izolovane antropometrijske karakteristike,
koje su iz serije manifestnih varijabli (antropometrijskih mjera koje
se mogu direktno mjeriti) definirani kao latentne morfološke varijable
(dimenzije), koje se ne mogu direktno mjeriti, jer se dobijaju kondenzovanjem
(sažimanjem) informacija dobijenih na osnovu izmjerenih antropometrijskih
mjera.
U toku tjelesnog rasta i razvoja pojedini dijelovi tijela prate različitu
krivu, dostižući svoj maksimum u različitim vremenskim tačkama. Iz tih
razloga, morfološka struktura tijela, koja se bazira na međusobnim interakcijama
svih antropoloških mjera u različitim fazama razvoja može biti različita,
odnosno, pojedine morfološke karakteristike mogu u različitim vremenskim
tačkama učestvovati sa različitim koeficijentima učešća u određenoj
morfološkoj strukturi tijela.
Međutim, razvoj pojedinih morfoloških karakteristika u značajnoj je
mjeri determinisan i individualnim sklopom endogeno i egzogeno uslovljenih
činilaca, koji u istom razvojnom periodu različitim subjektima određuje
različitu fiziološku starost. Kod nekih morfoloških karakteristika,
naročito kod onih koji su pod znatnijim utjecajem egzogenih činilaca,
varijacije u populaciji iste hronološke dobi mogu biti veoma velike.
Na osnovu dosadašnjih mnogobrojnih istraživanja došlo se do diferencijacije
dvaju mogućnosti utvrđivanja strukture morfoloških su:
faktorskim pristupom (F),
i taksonomskim pristupom (T).
Faktorskim pristupom sa znatnom sigurnošću se može tvrditi da je morfološki
prostor u suštini četvorodimenzionalan, a to znači da se može govoriti
o modelu strukture morfoloških karakteristika, koji se sastoji od sljedeća
četiri morfološka faktora:
L - longitudinalna dimenzionalnost skeleta, odgovoran
za rast kostiju u dužinu
T - transverzalna dimenzionalnost skeleta, ogovoran
za rast kostiju u širinu,
V - volumen i masa tijela, odgovoran za ukupnu masu
i obime tijela, i
M - potkožno masno tkivo, odgovoran za ukupnu količinu
masti u organizmu
(J. Malacko, I. Rađo Sarajevo 2004).
FUNKCIONALNE SPOSOBNOSTI
Pod funkcionalnim sposobnostima čovjeka podrazumijeva se sistem funkcionalnih
struktura organskih sistema i njihovo funkcioniranje. U prostoru funkcionalnih
sposobnosti čovjeka još uvijek ne postoji neki valjani strukturalni
ili funkcionalni kibernetički model. Dosadašnja istraživanja su uglavnom
bila usmjerena na izučavanje strukture i funkcija pojedinih organa i
organskih sistema, prije svega lokomotornog i nervnog, gdje su utvrđene
brojne zakonitosti prilikom upravljanja (transformacije) funkcionalnim
sposobnostima pod utjecajem različitih trenažnih sadržaja.
Najveći broj istraživanja ima iz oblasti transformacija kardiovaskularnog
i respiratornog sistema pod utjecajem različitih stimulusa, a zatim
digestivnog trakta i endokrinog sistema, kao i u nervnim procesima i
mišićnim stanicama. Međutim, u području izučavanja funkcionisanja organizma,
posebno sa aspekta transportnog sistema, još uvijek je situacija u priličnoj
mjeri nejasna.
Naime, kada se posmatra čovjek kao organizacioni sistem, dolazi se
do konstatacije, da je on sačinjen od:
■ animalnog podsistema, i
■ vegetativnog podsistema.
Oba podsistema uvijek djeluju kao cjelina. Vegetativni podsistem se
nalazi kod biljaka, kod životinja vegetativni i animalni, dok je čovjek,
kao animalni sistem, dostigao takav stepen razvoja, da ga diferencira
od životinja.
Svaki od tih podsistema posjeduje:
■ upravljački segment, i
■ izvršni segment.
Upravljački segment animalnog podsistema (A) je senzomotorni podsistem,
a izvršni segment je lokomotorni aparat.
Upravljački segment vegetativnog podsistema (V) je autonomni ili vegetativni
nervni podsistem, a izvršni je transportni podsistem (J. Malacko, I.
Rađo Sarajevo 2004).
MOTORIČKE SPOSOBNOSTI
Prema zaciorskom 81975) motoričke sposobnosti su oni oblici motoričke
aktivnosti koji se pojavljuju u kretnim strukturama koje se mogu opisati
jednakim parametarskim sistemom, koje se mogu izmjeriti istovjetnom
skupinom mjera i u kojima nastupaju analogni fiziološki, biološki i
psihički procesi, odnosno mehanizmi.
Motoričkim sposobnostima nazivaju se one sposobnosti čovjeka koje učestvuju
u rješavanju motornih zadataka i uslovljavaju uspešno kretanje, bez
obzira da li su stečene treningom ili ne.
Po pitanju utvrđivanja strukture motoričkih sposobnosti ima još uvek
dosta nejasnoća, a dosadašnja istraživanja pokazuju da je problem njihove
strukture tek počeo da se razrješava. Sve se više zapaža, da se motoričke
sposobnosti manifestuju u veoma složenim i različitim zadacima. Faktorskim
pristupom u istrživanju ovog antropološkog prostora, vremenom se nakupilo
sve više informacija koje potvrđuju da postoji više faktora snage, brzine,
koordinacije i dr., što je dovelo do pitanja o strukturi motoričkih
sposobnosti, odnosno do pitanja koliko motoričkih sposobnosti objektivno
postoje i kakve su njihove međusobne relacije.
Na osnovu istraživanja koja su imala taksonomski ili fenomenološki
karakter, strukturu motoričkog prostora (faktori prvog reda) definisali
su faktori akcionog tipa (snaga, brzina, fleksibilnost, ravnoteža, koordinacija
i preciznost) i topološkog tipa (snaga ruku i ramenog pojasa, snaga
nogu, snaga trupa, fleksibilnost trupa, fleksibilnost zgloba kuka, fleksibilnost
pojasa, koordinacija nogu, koordinacija ruku, itd.).
Dvije nove dimenzije iz najnovijih istraživanja motoričkog prostora
sa kondicionog aspekta se često pojavljuju a to su : relaksibilnost
i vidne sposobnosti.
MOTORIČKE SPOSOBNOSTI |
SNAGA |
BRZINA |
IZDRŽLJIVOST |
KOORDINACIJA |
FLEKSIBILNOST |
RAVNOTEŽA |
PRECIZNOST |
RELAKSIBILNOST |
VIDNE SPOSOBNOSTI |
( S. Dautbašić, A. Bradić Sarajevo 2005)
SNAGA
Snaga se definiše kao sposobnost savladavanja ili suprostavljanja spoljnom
mišićnim kontrakcijama odnosno mišićnim naprezanjima. TJ području ispoljavanja
snage, susrećemo se sa dva pojma. Snaga kao psihomotorna sposobnost
i kretni kvalitet čovjeka i sila kao mehanička odlika kretanja, odnosno
kao mjera uzajamnog mehaničkog djelovanja tijela u datom vremenu.
Utvrđena je egzistencija nekoliko faktora snage, koji su po tipu akcijeidentifikovani
kao:eksplozivna snaga, repetitivna snagia, statička snaga
BRZINA
Brzina predstavlja biomotoričku sposobnost čovjeka da izvede pokrete
za najkraće vrijeme u datim uslovima. Pri tome se pretpostavlja da izvršenje
zadatka ne traje dugo i da ne dolazi do zamora. Prisutna su tri osnovna
vida ispoljavanja brzine:
latentno vrijeme motorne reakcije, brzina pojedinačnog pokreta (pri
malom spoljašnjem otporu), i učestalost pokreta.
Vidovi ispoljavanja brzine relativno su nezavisni jedan od drugog.
To se posebno odnosi na vrijeme reakcije koje nema značajnu povezanost
sa brzinom kretanja. Neka osoba se može odlikovati veoma brzom reakcijom
i biti relativno spora pri lokomociji.
Kombinacijom ova tri vida ispoljavaju se svi slučajevi brzine. U praksi
se srećemo sa kompleksnim ispoljavanjem brzine. Tako u sprinterskom
trčanju rezultat zavisi od vremena reakcije na startu, brzine pojedinih
pokreta (otiskivanje nogama i tempa koraka).
IZDRŽLJIVOST
Postoji mnogo definicija izdržljivosti kao psihomotornog kvaliteta.
Prikladna bi bila definicija izdržljivosti kao sposobnosti čovjeka da
obavlja dugotrajan fizički rad (aktivnost) uz određene uslove bez smanjivanja
njegove efikasnosti ili izdržljivost je psihomotorna sposobnost da se
neka aktivnost vrši duže vremena bez sniženja njene efikasnosti. Izdržljivost
se može definisati i kao sposobnost suprostvljanja zamoru.
KOORDINACIJA
Koordinacija, bez sumlje najvažnija sposobnost gledajući sveukupnost
djelovanja motoričkog ponašanja ljudskih bića.Ona sudjeluje u realizaciji
praktički svake kretne strukture, od najjednostavnijih do najsloženijih
oblika gibanja. Zbog toga je I ova dimenzija dobila naziv 2motorička
inteligencija". Rezultati nekih istraživanja (Metikoš i Hošek 1977,
Gredelj I sur, 1975, Hošek, 1979) ukazuju sa znatnim stepenom pouzdanosti
da u prostoru koordinacije egzistira jedan masivni faktor širokog spektra
utjecaja kojeg su neki autori nakon niza provedenih faktorskih analiza
motoričkog prostora nazvali "Mehanizam za struktuiranje kretanja".
( S. Dautbašić, A. Bradić Sarajevo 2005)
FLEKSIBILNOST
Termin fleksibilnost potiče od latinske riječi flectere ili flexibilis
što znači savijati, savijanje.
Fleksibilnost označava različite pojmove za različita područja istraživanja.
Fleksibilnost razni autori različito definišu. Veći broj autora definiše
kao slobodni obim pokreta u jednom ili više zglobova (Alter, 1996; Corbin
1978; De Vries, 1986; Hebbelnick, 1998; Holand, 1968; Stone i Kroll,
1986) (Milanović, 1997) navodi kako je to sposobnost izvođenja pokreta
velikom amplitudom a da je najčešća mjera fleksibilnosti maksimalna
amplituda pokreta dijelova tijela u pojedinim zglobnim sistemima. Clark
(2001) definiše fleksibilnost kao normalnu rastezljivost svih mekanih
tkiva koja dopuštaju potpuni slobodni zglobni obim pokreta.
RAVNOTEŽA
Ravnoteža je jedan od osnovnih kretno - koordinacionih kvaliteta čiji
razvitak i usavršavanje je neophodan u toku čitavog života. Pod sposobnošću
ravnoteže podrazumijevamo sposobnost da se cijelo tijelo drži u stanju
ravnoteže, ili da se za vrijeme i poslije obimnog premiještanja tijela
to stanje zadrži, odnosno da se vrati u prvobitni položaj.
PRECIZNOST
Preciznost se manifestuje u pogođanju cilja ili vođenju nekog predmeta
do cilja, koji se nalazi na nekoj udaljenosti. To je jedna od veoma
osetljivih osobina za koju je potrebno imati dobar kinestetički osećaj,
zatim dobra procena parametara cilja i kinestetička kontrola pokreta
na određenom putu, kao i vreme koncentracije. Dovoljno je da se raspoloženje
čoveka promeni ili bilo koji spoljašnji faktor (remeteći faktor), pa
da se rezultati bitno promene.
RELAKSIBILNOST
Relaksibilnost je sposobnost sportiste da u odgovarajućim vrlo kratkim
sekvencama uključuju, alii isključuju djelovanje određenih mišićnih
gmpa. To se odnosi naagonističke i antagonističke mišićne grupe istog
ekstremiteta, ali ne i udaljene mišićne grupe, čija je relaksibilnost
važna za efektivnost konkretnog kretanja.
VIDNE SPOSOBNOSTI
Vidne sposobnosti opisuju niz važnih karakteristika koje vidni aparat
manifestira u motoričkim radnjama. U njih ubrajamo. Vidnu koncentraciju,
vidno podešavanje, vidnu memoriju, periferni vid, vidnu vremensku reakciju,
fleksibilnost vidnog fokusiranja, dubinsku vidnu percepciju itd ( S.
Dautbašić, A. Bradić Sarajevo 2005).
SPECIFIČNO-MOTORIČKE KARAKTERISTIKE
Pod specifićno-motoričkim sposobnostima podrazomjmjeva se stepen usvojenosti
specifičnih kretnih struktura sporta. Utjecaj bazičnih motoričkih sposobnosti
čini osnovu za daljnju nadogradnju specifičnih motoričkih sposobnosti
koje su direktno odgovorne za postizanjekvalitetnih rezultata ( S. Dautbašić,
A. Bradić Sarajevo 2005).
KOGNITIVNE SPOSOBNOSTI
Kognitivne sposobnosti su sposobnosti koje omogućuju prijem, prenos
i preradu imfomia, što se ostvaruje u kontaktu ličnosti sa okolinom.
One ustvari predstavljaju bazu misaone, svjesne aktivnosti, i bez njih
ne bi bilo moguće sprovoditi metodske postupke obrazovanja, činiti analizu
sporstkog uspjeha i neuspjeha, vršiti kontrolu i rukovoditi svim drugim
misaonim operacijama u procesu trenažnog rada. Smatra se da postoji
jedna opća kognitivna sposobnost, koja je odgovorna za raličite kognitivne
procese i naziva se G-faktor, koji se najčešće interpretira kao opća
inteligencija, a koja se obicno definiše kao sposobnost snalaženja i
rješavanja problema u novim, nepdznatim situacijama. Međutim, detaljnijnom
analizom definicija inteligencije, vidi se, da postoje velika neslaganje
šta je inteligencija, pa je sasvim jasno da ne postoji i opće prihvaćena
definicija inteligencije.
Pretpostavlja se da nema nijednog sporta, ma koliko on bio jednotavan,
gde inteligencija ne učestvuje u jednačini specifikacije
Utvrđeno je da među vfrmnskim sporistima ima malo onin kod kojih je
inteligencija prosiječna, već je ona u većini slučajeva iznad prošeka,
nekih i znatno, gde se koeficijent inteligencije (QI) najčešće kreće
u gtanicama od 120-140.
Takve vrednosti su pronađene i kod sportista koji imaju uže obrazovanje
i nemaju nikakvih intelektualnih interesa. To je donekle i razumljivo,
jer kada opći uređaj (generalni kognitivni procesor) za prijem, preradu
informacija i donošenje odluka ne bi funkcionisao kako treba, bilo bi
nemoguće postići dobre rezultate u jednoj tako složenoj aktivnosti kao
što je vrhunski sport.
Smatra se da se opšta inteligencija može razvijati samo pod uticajem
treninga kod djece do 7 godina, pod uslovom da se rješavaju razni kognitivni
problemi. Razvoj dostiže svoj maksimum oko 16 godina, pa se održava
do 25 godina, a posle 30 godina započinje opadanje. U sportskim aktivnostima
kod približno istih motoričkih sposobnosti uspeh u sportu u značajnoj
meri zavisi i od opšte inteligencije, kao i drugih antropoloških sposobnosti
i karakteristika ( S. Dautbašić, A. Bradić Sarajevo 2005).
KONATIVNE KARAKTERISTIKE
Konativne karakteristike su odgovorne za modalitete ljudskog ponašanja.
Kako postoje normalni i patološki modaliteti ponašanja, analogno tome,
postoje i:
normalne konativne karakteristike, i
patološke konativne karakteristike.
NORMALNE KONATIVNE KARAKTERISTIKE se sastoje u tome,
da su najčešće međusobno nezavisne, uglavnom su normalno raspoređene
u populaciji i istovremeno odgovorne za modalitete ponašanja kod kojih
stepen adaptacije nije poremećen. Kod njih prevladava srednji intenzitet
(prosječna vrednost), koji nema ni pozitivan ni negativan uticaj na
ljudsku adaptaciju, već deluje neutralno. Prema tome, to su takve karakteristike,
čije prisustvo ili odsustvo nema direktnog uticaja na poremećaj adaptacije
pojedinaca. U sportu se rijetko događa da normalne konativne karakteristike
učestvuju u jednačinama specifikacije sa nultim koeficijentom ili beznačajnim
koeficijentima.
Različiti autori, na različitim populacijama i sa različitim mjernim
insrumentima, dobili su često veoma različite rezultate u pogledu strukture
normalnih konativnih karakteristika. Shodno tome, formirale su se različite
teorije ličnosti, od kojih su najpoznatije:
Cattell-ova teorija ličnosti, i Eisenck-ova teorija ličnosti.
Motiv je sve ono što čoveka pokreće na aktivnost i određuje pravac
u aktivnosti. Motivaciona struktura nije običan zbir određenih motiva,
što znači, da svi motivi koji deluju na čoveka (svi ciljevi) deluju
u vidu posebnih organizovanih celina i na taj način imaju suprasumativni
efekat.
Razni autori navode različite hipotetičke modele strukturiranosti motivacionog
prostora, kao i klasifikacije motivacionih mehanizama. Strukturiranje
motivacionih mehanizama može se predvideti na osnovu različitih dimenzija
strukture ličnosti, različitih aspekata ciljeva u psihološkom polju,
interakcije među različitim dimenzijama ličnosti, kao i različitih aspekata
ciljeva. Određene strukrure su ustvari kompleksne kategorije, koje su
u vezi sa psihofiziološkim potrebama subjekta, a zatim sa kulturnim
i društveno-ekonomskim determinantama okoline u kojoj živi. Svi motivi
se mogu podjeliti na tzv.:
biotičke (primatne), i
socijalne (sekundarne) motive.
Motiv postignuća u sportu se najčešće definiše kao potreba da se dostigne
ili premaši određeni standard kvaliteta (određeni sportski rezultat).
Smatra se da postoji određena dimenzija ličnosti koja determiniše koliko
će napora sportista uložiti u postizanje ciljeva. Osnovnim pojmovima
teorijskog koncepta motivacije postignuća pripadaju, osim same potrebe,
još i situacija postignuća, kao i proces upoređivanja vlastitog postignuća
sa određenim standardom.
Konflikti nastaju kada dođe
do sukoba između motiva (dva cilja) ili ako u psihološkom polju u procesu
zadovoljenja nekog motiva stoji barijera. Frustracije ili lišavanja
(varanje, zavaravanje, osujećenje) nastaju kada se osoba nađe pred negativnim
ciljem ili jakom barijerom, i to stanje je vrlo neugodno, jer ono duže
vremena traje i najčešće rezultira neurotskim simptomima i stanjima.
Situacije u kojima vladaju konflikti ne predstavljaju nešto negativno
(pogotovu u mladalačkom dobu), već pomaže mladom čovjeku da postane
aktivan, a time i da stekne bolju sposobnost za kasniju adaptaciju (
S. Dautbašić, A. Bradić Sarajevo 2005).
SOCIOLOŠKE KARAKTERISTIKE
Pod sociološkim karakteristikama podrazumevaju se karakteristike nekih
grupa ili društvenih institucija kojima pripada ili sa kojima je povezan
čovjek koji se analizira.
U sociološkom prostoru predmeti najvećeg broja dosadašnjih istraživanja
bili su problemi socijalne diferencijacije, socijalne stratifikacije
i socijalne mobilnosti (Hošek-Momirović 1979). Dok je pojam socijalnih
mobilnosti relativno jasan, pojmovi socijalne diferencijacije i socijalne
stratifikacije često se zamenjuju, a ponekad poistovećuju i sa pojmom
klasnih razlika. Jedan od razloga ovakvog stanja svakako je nedostatak
adekvatnih teorijskih i matematičko-kibernetičkih modela na kojima bi
se zasnivala istraživanja na temu socijalnog razlikovanja.
Postoji svega jedan model koji omogućava stvarni naučni pristup izu¬čavanju
strukture stratifikacijskih dimenzija. Konsuisan kao fenomenološki model,
vremenom je pretrpeo nekoliko promjena, ali je ostao pogodan za izučavanje
socijalnih promena. S obzirom da je taj model hijerarhijski, njegova
suština je definisana sttatifikacijskim subsistemima drugog reda:
institucionalizacijski subsistem, definisan mrežom uloga u sistemu profesionalnih,
društvenih i političkih institucija, sankcijski subsistem, definisan
funkcijama alokacije, upotrebe i eva-luacije materijalnih simboličkih
nagrada za vršenje uloge u institucio-nalizacijskom subsistemu, i
socijalizacijski subsistem, definisan kao funkcionalno povezani skup
objektivnih činilaca, odgovornih za pripremanje subjekta da preuzme
ulogu u proizvodnom, radnom i društveno-političkom subsistemu.
U dosadašnjim istraživanjima identifikovano je nekoliko faktora socijalnog
statusa prvog reda u okviru pojeciinih subsistema.
Socijalizacijski subsistem:
edukativni (obrazovni) status, odnosno stepen obrazovanja pojedinaca
u društvu,
bazični rezidencijalni status, karakteristike mjesta gde je subjekt
proveo u ranom djetinjstvu.
Institucionalizacijski subsistem:
profesionalni status, odnosno stepen ekspertne moći pojedinca ili položaj
pojedinca u radnoj organizaciji, društveno-politički status, odnosno
položaj pojedinca u društveno-političkim organizacijama, i politička
orijentacija.
Sankcijski subsistem:
bazično-ekonomski status, odnosno čist prihod u porodici i predmeti
koji su standardni u jednoj porodici, životni stil, odnosno natprosječni
standard života, i reziduijalni status, odnosno karakteristike mjesta
gde ljudi žive.
Otkrivanje zakonitosti nastajanja i održavanja grupa u vrhunskim sportskim
ekipama i uticaja tih zakonitosti na uspeh u sportskim aktivnostima
predstavlja jedan od veoma važnih zadataka sociologije sporta. Pošto
se većina sportskih aktivnosti ostvaruje u sportskim grupama, neophodno
je dati odgovore na mnoga pitanja o ulozi kolektiva, uzorcima ponašanja
kolektiva u pojedinim sportovima, grupnim normama i vrednostima, kulturi
grupe, statusa pojedinca u grupi, socijalnoj prilagodljivosti pojedinaca,
koheziji grupe, njenoj pokretljivosti i strukturi-ranosti.
Grupna dinamika u oblasti sociologije sporta izučava:
► kako grupa utiče na pojedinca, a pojedinac na nju,
► kakva je veza između grupne dinamike i postignutih uspjeha grupe,
► kakva je veza grupe i kvaliteta pojedinih članova grupe, i
► kakav je uspjeh grupe u takmičenju.
Različite potrebe i ciljevi diferenciraju grupe iz različitih područja
i utiču na zakonitosti njihovog djelovanja. Do danas na području grupne
dinamike, kao sociološkog područja, nije postavljena nijedna konkretna
teorija na koju bi se mogla oslanjati i istraživanja sportskih ekipa.
Međutim, jedna "generalna teorija" grupne dinamike moguća
je samo preko sažimanja zakonitosti pojedinih područja različitih skupova
grupnih aktivnosti.
Rezultati dosadašnjih istraživanja grupne dinamike u sportskim igrama
ukazuju na nužnost takvog naučnog pristupa, koji će obezbeđivati egzaktno
određivanje uticaja pojedinih latentnih dimenzija sportskih grupa na
pojedine sportske fenomene. Tek takvim pristupom i adekvatiiim matematičko-statističkim
postupcima mogle bi se ustanoviti zakonitosti dinamike sportskih grupa,
kako u sportskim aktivnostima tako i u društvu uopće ( S. Dautbašić,
A. Bradić Sarajevo 2005).
ZAKLJUČAK
U ovom seminarskom radu razlago sam antropološki porostor sportiste,
njegove karakteristike i sposobnosti. Pa smo saznali da Antropomotorika
izucava kinantropologiju, a njen značajan dio čine kinantropologija
u sferi fizičke kulture i sporta. Antropološki prostor se sastoji iz
sedam karakteristika: 1.Morfoloske karakteristike-one su veoma važne
za proces rasta ontogenetskog prostora sportise. 2. Funkcionalne sposobnosti-
Pod funkcionalnim sposobnostima čovjeka podrazumijeva se sistem funkcionalnih
struktura organskih sistema i njihovo funkcioniranje. 3. Motoričke sposobnosti-najvaznija
sposobnost sportiste. Umijereno posijedovanje svih motorickis sposobnosti
sportista može zabilježiti izvanredne rezultate. 4. Specifične motoričke
sposobnosti- Pod specifićno-motoričkim sposobnostima podrazomjmjeva
se stepen usvojenosti specifičnih kretnih struktura sporta. 5. Kognitivne
sposobnosti- su sposobnosti koje omogućuju prijem, prenos i preradu
imfomia, što se ostvaruje u kontaktu ličnosti sa okolinom. 6. Konativne
karakteristike-su odgovorne za modalitete ljudskog ponašanja. Kako postoje
normalni i patološki modaliteti ponašanja, analogno tome, postoje i:normalne
konativne karakteristike, i patološke konativne karakteristike. 7. Sociološke
karakteristike-Pod sociološkim karakteristikama podrazumevaju se karakteristike
nekih grupa ili društvenih institucija kojima pripada ili sa kojima
je povezan čovjek koji se analizira.
Neke su više, a neke manje važne za sportistu. Ako ne bi postojala
različitost takmičarskih struktura između pojedinih sportova i sportskih
disciplina, s jedne strane, i različitosti strukture antropoloških sposobnosti
karakteristika među sportistima, sa druge strane, izučavanje trenažnih
sredstava, metoda i opterećenja, kao i njihov utjecaj na razvoj pojedinih
antropoloških sposobnosti i karakteristika bilo bi bespredmetno i nepotrebno
.
LITERATURA
1. Antropomotorika priručnik ( S. Dautbašić, A. Bradić Sarajevo 2005).
2. Tehnologija sporta i sportskog treninga (J. Malacko, I. Rađo Sarajevo
2004).
PROCITAJ
/ PREUZMI I DRUGE SEMINARSKE RADOVE IZ OBLASTI:
|
|