|
RAZVOJ
MISLI O DRŽAVI KROZ VEKOVE
DRŽAVA
Država je organ vladajuće klase za ostvarenje njenih klasnih interesa.
Država je istorijska kategorija, što znači da je jednom nastala i da će
iščeznuti. U prvobitnoj zajednici nije postojala još nikakva organizirana
vlast. Razvojem materijalnih proizvodnih snaga, podelom rada, proširenjem
razmene i formiranjem tržišta, pojavom privatnog vlasništva i cepanjem
plemenskih organizacija na vlasnike (bogate) i nevlasnike (siromašne),
odnosno na parazite i proizvođače, propada plemensko uređenje. Na ruševinama
starih plemenskih zajednica izrasta nova društvena organizacija sa postojanjem
antagonističkih klasa. Kao rezultat nepomirljivosti klasa nastaje država.
Država se kroz istoriju stalno razvijala i mijenjala. Postoji velika raznolikost
državnih struktura. Međutim, može se ipak prema objektivnim kriterijima
izvršiti klasifikacija država. Na osnovu ekonomsko-klasne sadržine govorimo
o tipovima država i društva: robovlasničko, feudalno, kapitalističko i
o posebnom tipu države u prelaznom periodu ili socijalizmu.
Svaki tip države može imati različite oblike. Dijelimo ih prema organizaciji
vrhovne vlasti u državi (monarhija i republika), prema odnosu lokalnih
i centralnih organa vlasti (federativne i unitarne države) i prema političkom
nosiocu suverene vlasti (demokratija, oligarhija i autokratija).
I savremena država je instrument klasne vladavine, ali se putem nje ostvaruje
i tendencija podruštvljenja sredstava za proizvodnju. Ona se sve više
nameće kao regulator cjelokupnog društvenog kretanja, od elementa proširene
reprodukcije, preko održavanja monopola u oblasti ideologije, umjetnosti
i nauke, do proširenja u sferu međunarodnih odnosa.
Država ima sledeće bitne karakteristike: prvo, stanovnici se ne dele
prema krvnom srodstvu, već prema teritoriji; drugo, moć društva u nastanku
države otuđuje se od njega u javnoj ustanovi javne vlasti koja se oslanja
na monopol fizičke prinude i, treće, počinje oporezivanje građana i stvaranje
fondova radi izdržavanja državnih organa.
TEORIJE O NASTANKU DRŽAVE
Postoje brojne teorije o državi, razlikuju se po njenom karakteru, pristupu
i zaključivanju o nastanku i ulozi nje same. Teorije se mogu klasifikovati
na naučne i nenaučne, na sociološke i nesociološke, kao i na mešovite,
tako da možemo razlikovati pet nenaučnih teorija: patrijarhalna teorija,
religiozna teorija, organsko-biološka teorija, psihološka teorija i teorija
sila.
- Patrijarhalna teorija ciji je osnivač Aristotel,
državu sagledava kroz porodicu. Država je nalik porodici jer, kao što
je otac glava porodice tako je i monarhija, odnosno vladar - monarhijska
vlast, na čelu države.
- Religiozna teorija države vezuje se za vreme antike,
za mitove, gde je vladar izaslanik Božiji na zemlji. Svaka vlast je bila
od Boga dana, kao što i sam Isus reče Ponciju Pilatu: "Ne bi
imao nikakve vlasti nadamnom da ti nije dana odozgo", kada su
ga optužili i osudili na smrt. Kasnije se religiozna teorija seli iz antike
u Srednji vek. U Srednjem veku vlast postaje naglašenija i razvijenija.
- Organsko - bioloske teorije nam ukazuju na izjednačenje
države sa živim bićem. Biće, kako već znamo sadrži volju i organizam.
Državna volja se iskazuje zakonom i pravnim postupcima, dok se organizam
upoređivao na različite načine.
- Psihološka teorija misli i smatra da nastanak države
treba tražiti u psihičkim svojstvima i u samim osobinama ljudi. Gobino,
Čemberlen i drugi, ukazuju na podelu pojedinaca, i to na dva osnovna psihicka
tipa: na one koji su unapred predodređeni da komanduju, gospodare u državi
i one koji su poslušni , koji ćute i traže svog vođu, nekog ko će ih voditi
i usmeravati. Posledice takvih psiholoških svojstava su ekonomski, društveni,
kulturni i ostali činioci koji poboljšavaju sam rast i razvoj ličnosti.
- Teorija sila, čiji je osnivač L. Gumplovič, polazi
od toga da je država nastala na osnovu pokoravanja. Jedno pleme pokorava
drugo i uzima ga kao svoje vlasništvo, pretvori ga u eksploatisano pleme.
Da bi se uspostavila vlast nad pokorenim plemenom morao se ustanoviti
bolji zakon - državni aparat.
Nenaučnost ovih teorija ogleda se upravo u njihovoj delimičnosti i parcijalnosti,
tako da one ne mogu da proniknu u prave uzroke nastanka države.
Naučna strana shvatanja države govori nam da je država jedna istorijska
kategorija, da je proizvod klasnih suprotnosti. Njen nastanak je u mnogome
specifičan kod različitih etničkih zajednica. Engels
je u «Poreklu porodice, privatnog vlasništva i države» analizirao
tri različita puta u nastanku države, na koje se u osnovi može svesti
nastanak svake pojedine države. Klasični oblik nastanka države je u atinskom
gensu. U njemu su gotovo isključivo unutrašnji faktori uslovili nastanak
države. Druga dva načina nastanka države, u starom Rimu i kod starih Germana,
razlikuju se po uticaju spoljasnjih faktora koji ponekad imaju i odlučujuće
značenje. Treba spomenuti i Lenjina koji se teorijski bavio nastankom
države u delu ''Država i revolucija''. Prema marksističkoj teoriji,
država je nastala tada i tamo gde se društvo pocepalo na dve nepomirljive
klase koje se nalaze u stalnoj otvorenoj borbi. Ona je stvarno oruđe vladajuće
klase za ostvarenje njenih klasnih interesa i prividno opšti reprezentant,
predstavnik čitavog društva.
FUNKCIJA DRŽAVE
Država poseduje dve osnovne funkcije: klasnu i integrativnu - opštu funkciju.
Opšta društvena funkcija se ogleda u obavljanja niza poslova kojima se
osigurava život u društvu, od materijalne reprodukcije do odbrambene funkcije.
Država štiti interese vladajuće klase. Funkcije moderne države su obezbeđenje
četiri osnovna dobra, a to su: javni mir, javna bezbednost, javni poredak
i javna imovina.
ZAČETAK I RAZVOJ MISLI O DRŽAVI KROZ ISTORIJU
Država se kroz istoriju stalno razvijala i menjala. Postoji velika raznolikost
državnih struktura. Međutim, može se ipak prema objektivnim kriterijima
izvršiti klasifikacija država. Na osnovu ekonomsko-klasne sadržine govorimo
o tipovima država i društva: robovlasničko, feudalno, kapitalističko i
o posebnom tipu države u prelaznom periodu ili socijalizmu.
ANTIČKA MISAO O DRŽAVI
Začeci sociologije nalaze se u dobro odabranim i probranim analizama filozofa
Stare Grčke.
Platon
(427-374, p.n.e.), koji je bio aristokratskog porekla, ''dao je svetu''
34 dela. Najznačajnija dela su mu: ''Odbrana Sokratova'', ''Država'' u
kojoj se izlažu socijalne ideje koje Platon u delu razlaže kroz deset
knjiga i ''Zakoni''. Država se, po Platonu, pojavljuje kao neophodnost,
potreba i obaveza, i to sve u cilju potreba ljudi. Idealna Platonova država
deli se na tri staleža:
- Stalež upravljača (koji sačinjavaju mudraci-filozofi),
- Stalež čuvara (ratnici),
- Stalež proizvođača (seljaci, trgovci, zanatlije, radnici i drugi),
Pravi paralelu između države i svojstva ljudske duše, koji se dele na
tri elementa: um, volja i požuda. Na tim elementima su bazirane i vrline,
mudrost, hrabrost i umetnost.
Po Platonu, država koja se osniva može da postigne uslove za blagostanje
ako se nađu zajedno dobar zakonodavac i tiranin, koji bi bio mlad, umeren,
obdaren za nauku, jak u pamćenju, hrabar i plemenit.
Vladare treba zvati slugama zakona, jer upravo od toga, više nego od
bilo čega drugog, zavisi i održanje i propast države. Država u kojoj zakon
zavisi od upravljača, i gde on sam nema snage, sprema se propast. A u
državi gde je zakon gospodar upravljača, i gde je vlast potčinjena zakonima,
sprema se dugo trajanje i sva dobra koja su bogovi darovali državama.
Zakoni koji razvijaju i potpomažu vrline delovaće ubeđivanjem, ili će,
gde se ćudi ne mogu ubeđivanjem promeniti, silom i pravom kažnjavati.
Aristotel
(384-322, p.n.e.). Nasuprot Platona, Aristotel razmatra državu preko čoveka.
Kaže da je država sredstvo čovekove sreće. Država je složena celina, i
stoga istraživanje počinje od sastavnog dela - građanina. Građanin se
ne može ničim drugim bolje definisati nego učestvovanjem u pravosuđu i
u vlasti. Građani su učesnici u vremenski neograničenoj vlasti, tj. kao
sudije ili skupštinari.
Državno uređenje treba da je takvo da od njega imaju koristi svi, a ne
samo vladari. Stoga je nužno ispravno i ako vlada samo jedan, ili manjina,
ili većina, sve dok je u interesu svih.
Državu ne čini jedinstvena teritoraija i država nije nastala radi toga
da se spreče međusobne nepravde ili trgovački odnosi; država je zajednica
koja ima za cilj srećan život i porodica i robova, život potpun i ekonomski
nezavisan. Dakle, država postoji radi delanja po moralnim zakonima, a
ne samo radi zajedničkog života.
Najmanja zajednica je porodica, u kojoj se žena pokorava mužu, radi zaštite;
nekoliko porodica formira selo, a veći broj takvih naselja rpedstavlja
državu. Ono što je svaka stvar po završenom razvoju, to je njena priroda
- a njena svrha je njen najviši cilj. Samodovoljnost je cilj i najveće
dobro. Država, stoga, nastaje po prirodi, nužno, i predstavlja osnovni
oblik društvenog života ljudi.
Celina je nužno važnija od dela, i zato je država važnija od svake porodice
i bilo kog pojedinca. Ko može bez zajednice, ili je zver ili bog.
Stoga Aristotel prvo istražuje odnose unutar porodice, gde važe posebni
odnosi koji zahtevaju i posebne veštine: to su odnos gospodara i roba,
bračni odnos i roditeljski odnos. Neki su od rođenja predodređeni da se
pokoravaju, drugi da vladaju. Oni koji su bolji trebalo bi da vladaju
nad onima koji su lošiji - tako gospodar nad robom, i muškarac nad ženom.
Robovi se od ljudi razlikuju kao duša od tela, oni su sposobni samo za
rad. Međutim, zbog toga bi između robova i gospodara trebalo da postoji
zajednički interes i prijateljstvo. To se dešava samo kada je tako priroda
uredila, a ako je neko po zakonu postao rob, onda neće biti prijatelj
sa gospodarom.
SREDNJOVEKOVNA MISAO O DRŽAVI
Srednji vek karakteriše veoma jak uticaj religije, tačnije teocentritam
(0so;-Bog). Predstavnici vog doba su Sv. Avgustin
Aurelije, Sv. Toma Akvinski
i Haldun.
Sv.
Avgustin Aurelije
(354-430), svoje viđenje sveta napisao je u delu ''O Božijoj državi''
(''De Civitate Dei''). Po njemu postoje dva koncepta države: Božije i
Zemaljske. Između njih se vodi neprekidna borba, borba Zla (Zemaljska
država) i Dobra (Božija država), borba Boga i Sotone, gde uvek pobeđuje
Dobro. Sve sagledava kroz Crkvu, koja ima u tom Srednjovekovnom periodu
potpunu vlast na zemlji.
Sv. Toma Akvinski
(1332-1406), rodio se u južnoj Italiji. Već kao mali pokazivao
je želju za znanjem, pa je i krenuo tim putem. Sa dvadeset i tri godina
postaje profesor, te počinje predavati na Pariskom, Rimskom i Napuljskom
univerzitetu. Svoja dela bazira na Aristotelovom
učenju, tako da je za njega država sredstvo pomoću kojeg se čovek
upoznaje s Bogom, Božijom državom.
Ibn Holdun (1332-1406), teolog koji potiče sa Arabijskog
područja. Za državu govori da je ona istorijska, geografska i da utiče
na društvene pojave preko klimatskih i bioloških faktora, kao što su društveno
uređenje, načinu proizvodnje i društveni procesi rada.
NOVOVEKOVNA MISAO O DRŽAVI
Tokom XVII i XVIII veka kada su u Evropi počeli da se pojavljuju sukobi
klasnog karaktera, građanske revolucije (u Engleskoj 1688., u Francuskoj
1789.), na državu i društvo uticali su mnogi faktori: razvoj tehnike,
razvoj nauke, velika geografska otkrića, razvoj proizvodnje i novih načina
iste, kao i razvoj industrijskih nauka i industrijska revolucija krajem
XVII veka. Znacajni pretstavnici tog doba su:
Tomas Mor (1488-1535), engleski političar, državnik,
pravnik i humanista, izložio je u svom delu ''Utopija'' svoje poglede
o najboljem uređenju države sto podrazumeva ukidanje privatne svojine
u celom društvu, zavisnost potrošnje od proizvodnje, organizaciju proizvodnje
u okviru šestočasovnog radnog vremena i shvatanja rada kao slobodne delatnosti
čoveka.
Makijaveli
energično pobija fatalizam, afirmiše slobodnu volju, traži otpor sudbini
i izražava čvrsti aktivistički stav prema čoveku. Jedino čovekovo sredstvo
da ostvari sebe je politika; kao što ljudska priroda nije demonska, tako
ni politika nije zlo, već opredeljenje - za dobro ili zlo, korisno ili
časno - i kao takva nije ništa apsolutno. Odatle apsolutni značaj države
u Makijavelijevoj političkoj doktrini, koji se izražava kao ideja državnog
razloga. Dražva je potpuno svetovna tvorevina, bez vitalnog odnosa prema
crkvi, bogu ili nekoj višoj kosmičkoj svrsi; ona je savršeno odvojena
kao entitet, a moralno je izolovana zato što nema obaveza ni prema kome
izvan same sebe. Država je jedino samoj sebi cilj.
Osnovna Makijavelijeva misao bila je da se obnovom antičke veštine upravljanja
državom obnovi i sam pali narod Italije i slaba država, politički slomljena
i razjedinjena, uz to pod uticajem crkve i stranih osvajača. Država je
volja i delo vladara, koji je svestan zadataka i smisla vlasti. Sredstva,
koja on upotrebljava za taj uzvišeni cilj, nisu važna, ako ga rezultat
opravdava; jer ono što mora da zanima politiku nije čestitost već efikasnost,
nisu ispravna sredstva nego valjanost cilja, a to se može prosuditi samo
po rezultatima na konkretnom području političke akcije. Makijaveli je,
suočen sa osobinama ljudi svog doba, zagovarao politiku sile, energične
volje i hladnokrvnog cinizma na putu do konačnog cilja.
PROBLEM NASTANKA DRŽAVE I DRUŠTVA
Glavni tvorci ove teorije (kontraktualisti) bili su:
Tomas Hobs (1588-1679) gleda državu i društvo, pa i samog
čoveka kroz prizmu ''psihološkog egoizma'', tačnije kao zlu, opaku i sebičnu
stvar, tako da je država kao i čovek zla. Cilj države: naročita sigurnost,
koja se ne može imati po prirodnom zakonu, niti se može dobiti udruživanjem
malog broja ljudi ili porodica, niti od velikog mnoštva, ako ovim ne upravlja
samo jedno rasuđivanje, i to stalno. Rađanje države - Jedini način da
se uspostavi takva zajednička vlast koja može biti sposobna da ljude brani
od zavojevača spolja i od povreda koje jedni drugima nanose i da ih obezbedi
tako da svojom marljivošću i plodovima zemlje mogu da se ishrane i da
zadovoljno žive jeste da sve svoje moći i svu svoju snagu povere jednom
čoveku ili jednom skupu ljudi koji će moći sve njihove volje putem većine
glasova da svede na jednu volju. Kada mnoštvo prenese svoja prava na jednu
ličnost, onda ono postaje jedna ličnost, postaje država. Država može da
se definiše kao jedna ličnost, čije radnje izvesno veliko mnoštvo ljudi,
na osnovu uzajamnog sporazuma, prima kao autor, i to svi pojedinci od
kojih je mnoštvo sastavljeno, a sa ciljem da jedinstvena ličnost može
da koristi snagu i sredstva svih onako kako to smatra pogodnim za njihov
mir i zajedničku odbranu. Nosilac te ličnost je suveren, i njemu pripada
suverena vlast, a svi ostali su njegovi podanici.
Džon Lok (1632-1704),
razlikuje se od Hobsa u mnogim idejama i sagledavanjima. Za državu govori
preko individue, ko je prihvati (zakonom, taj je ''državljanin'').
Dva osnovna prava koja je čovek imao u pirodnom stanju prelaze na političku
zajednicu: prvo, vlast da čini što god smatra prikladnim za očuvanje sebe
i ostalih ljudi postaje definisano zakonom; drugo, vlast i pravo kažnjavanja
u celini predaje i sudeluje u njenom izvršenju. Pošto je i ušao u političko
društvo da bi sačuvao svoju svojinu (svojinu, slobodu i život), zakonodavno
telo nikada ne doseže dalje od opšteg dobra.
Prvi i osnovni pozitivni zakon svih država je ustanovljavanje zakonodavne
vlasti. Zajednica bira i postavlja zakonodavno telo, da bi to telo predstavljalo
izraz saglasnosti društva, što je osnova i apsolutno nužno za svaki zakon.
Međutim, iako je vrhovna vlast u državi, ipak:
1) Zakonodavna vlast nema aspolutno arbitrarnu vlast nad životima i imovinom
drugih ljudi. Ova vlast nema ptravo da uništi, porobi ili hotimično osiromaši
podanike, upravo zbog toga što su podanici na nju preneli samo onu vlast
koju su i sami imali u prirodnom stanju - a arbitrarnu vlast ni oni nisu
imali. Prirodno stanje ne prestaje u državi, već je samo omogućeno njegovo
poštovanje.
2) Zakonodavno telo ne može da za sebe prisvoji vlast upravljanja na osnovu
improvizovanih dekreta, već mora da deli pravdu na osnovu važećih zakona
i poznatih ovlašćenih sudija. Ljudi odlučuju da vlast predaju u ruke pojedincima
zato što pravila postaju objavljeni zakoni, dok je prirodni zakon nepisan.
Zato pojedinci nemaju pravo da menjaju te zakone arbitrarno, pošto ih
nisu ni stvorili, već moraju da ih čuvaju.
3) Vrhovna vlast ne može da uzme nekom čoveku deo njegove svojine bez
njegove saglasnosti. Ljudi predaju vlast pojedincima da bi očuvali svojinu,
i ako vlast može da im je uzme, onda oni nemaju zapravo nikakvu sigurnu
svojinu. Ipak, pošto vlada zahteva trošak, to podanici mogu da daju, ali
samo uz saglasnost - većina mora da da saglasnost za poreze.
4) Zakonodavno telo ne može da prenese vlast donošenja zakona u neke druge
ruke. Pošto je vlast delegirana, onda sam narod može da je da drugima,
ali vlast to nema pravo.
Žan-Žak Ruso (1712-1778), za državu ima mišljenje suprotno od
Hobsa. Iz njegovih razmatranja možemo zaključiti da je država sama po
sebi dobra, ali je kvari društvo, kao i čoveka: ''Čovek je po prirodi
dobar, ali ga društvo utiče na njegov razvoj i kvari ga''. Zalagao se
za slobodnu državu, u kojoj neće biti robova. Na osnovu Rusoovih ideja
se ukida ropstvo, u SAD 1865., a u Južnoj Americi 1888. godine.
DRŽAVA U SAVREMENIM USLOVIMA
Svaki tip države može imati različite oblike. Dele se prema organizaciji
vrhovne vlasti u državi (monarhija i republika), prema odnosu lokalnih
i centralnih organa vlasti (federativne i unitarne države) i prema političkom
nosiocu suverene vlasti (demokratija, oligarhija i autokratija).
I savremena država je instrument klasne vladavine, ali se putem nje ostvaruje
i tendencija podruštvljenja sredstava za proizvodnju. Ona se sve više
nameće kao regulator celokupnog društvenog kretanja, od elementa proširene
reprodukcije, preko održavanja monopola u oblasti ideologije, umjetnosti
i nauke, do proširenja u sferu međunarodnih odnosa.
Osnovni tokovi odumiranja države jesu: prvo, ukidanje
državnih organa i prenošenje poslova na samoupravne organe društva; drugo,
smanjenje državnog aparata i ograničenje njegovih kompetencija, jačanje
uloge predstavničkih tijela na račun njihovih izvršnih organa i svođenje
uloge državne uprave na stručnog izvršioca odluka predstavničkih tijela;
treće, unošenje elemenata društvenog samoupravljanja i u državne organe
i promjena njihovog karaktera, te povezivanje državnih i samoupravnih
organa u jedinstveni sistem koji sve više dobiva karakter samoupravljanja.
Odumiranje države nije mehaničko ukidanje državnih organa, već istovremeno
organski rast društvenog samoupravljanja. Naše društvo je našlo put svoga
prirodnog kretanja ostvarenjem Marksove ideje
da «asocijacija neposrednih proizvođača upravlja procesom proizvodnje«
kroz organe radničkog i društvenog upravljanja.
Država je nastala kao posljedica razvitka proizvodnih snaga, a time i
društva. Razvoj proizvodnih snaga omogućio je da se iz prvobitne zajednice
izdvoji izdvoji patrijarhalna porodica koja već dovoljno proizvodi da
bi se mogla održati. Sredstva za proizvodnju postala su tada vlasništvo
samo te porodice pa se time javio i osnovni uslov postanka klasnog društva
- privatna svojina. Zahvaljujući tome što su jedni posjedovali više od
drugih, među ljudima je došlo do podjele na bogate i siromašne, na vlasnike
sredstava za proizvodnju i na one koji ih nisu imali. Posjednici su tada
morali stvoriti svoju organizaciju koja će ih osigurati od pobuna onih
koji nemaju sredstva za proizvodnju te ih prisiliti na pokoravanje.
U interesu manjine organizira se vojna sila, činovnički i upravni aparat,
doneseni su propisi i zakoni, uvedeni su porezi. Stvaranjem svih tih faktora
vlasti posjedničke klase stvorena je i država.
Da li je sloboda moguća u zajednici koja ima državu?
Liberali smatraju da je sloboda jedna od najviših političkih vrednosti,
ali ujedno smatraju da može da se ostvari samo u jednom društvu koje ima
politički poredak; međutim, to najčešće sadrži prinudni aparat - državu.
Tu nastaje problem pomirenja slobode i države, ili preciznije: autonomije
individue i političkog autoriteta. Berlin razlikuje «negativni» i «pozitivni»
pojam slobode, tj. «slobodu od nečega» i «slobodu za nešto», smatrajući
da neuviđanje ovih razlika vodi najvećem broju sporova oko suštine slobode.
Čak iznosi tezu da ne postoji logička veza između dva smisla slobode,
tj. da je moguće jednu od tih sloboda uživati, a drugu ne. Mekkalum, sa
druge strane, formalno definiše slobodu: «X je slobodan od Y da učini
ili bude Z», smatrajući da su tzv. «pozitivna» i «negativna» sloboda samo
dve strane iste medalje, tj. da je jedan iskaz prevodiv na drugi, i da
u svakom obliku postoje pomenuta tri elementa. Pored svega toga, postoji
i problem autentičnosti, tj. paternalizma: retardiranim osobama ili deci
naređuje se «za njihovo dobro», ali i odrasle «normalne» osobe mogu donositi
pogrešne odluke o svom životu; da li tada neka druga osoba ili politički
autoritet ima pravo da se meša? Samoodređenje individue, stoga, za liberale
predstavlja jedno od ključnih određenja slobode - osoba mora dati svoj
voljni pristanak na nešto, da bi zadržala autentičnost, inače se radi
o prinudi. Volf, braneći filozofski anarhizam, tvrdi da je autonomija
nepomirljiva sa postojanjem političkog autoriteta; suštinsko određenje
državnog autoriteta je da upravlja, dok je vrhovna dužnost čoveka da bude
autonoman, tj.da odbije da se njime upravlja. Volf dopušta samo jedan
oblik legitimnog državnog autoriteta: direktnu demokratiju, ali budući
da je smatra neostvarivom u državi - ostaje pri stavu nepomirljivosti
autonomije i političkog autoriteta. Stupar nizom primera pokušava (i ubeđen
je da uspeva) da obori Volfovu tezu; navodeći slučajeve u kojima se redovno
oslanjamo na nečiji autoritet (Engelsov prigovor, takođe), zatim podsećajući
da su državni razlozi neapsolutni, tj. da postoji granica njihove prihvatljivosti
i legitimnosti, što znači da ne isključuju autonomiju i moralne procene
političkih odluka države. Stupar tvrdi da bi u nekoj demokratskoj i pravednoj
državi, u kojoj politički autoritet donosi naredbe na fer način, i u kojoj
ljudi imaju realne šanse da ostvare svoje životne ciljeve, autonomija
građana bila sačuvana. Međutim, zaključuje, odatle ne sledi i to da su
ljudi dužni da poštuju državu.
U modernom dobu ne nalaze se znaci odumiranja države. Naime, postoji
verovatnoća da će država vremenom, sa razvojem ljudi i društva, jačati.
Moderna i savremena istorija ne pokazuju, međutim, znake odumiranja države,
kao što su to klasici marksizma očekivali. Nasuprot tezi o odumiranju,
ona je čak jačala u bivšim socijalističkim zemljama sveta. Štaviše, u
savremenim uslovima ispostavljanja sve šireg spektra različitih zahteva
prema organima državne vlasti, postoji potreba njenog jačanja kako bi
se ograničena dobra, ali i rizici koji prate proces globalizacije, što
ravnomernije i pravičnije raspodelili na sve pripadnike društva.
Literatura:
- Anonimni izvori sa interneta;
- „Osnovi Sociologije", Beograd, 2005. Autori:
Dr. M. Vuković,
Dr. Aleksandra Kostadinović i
Dr. Andon Kostadinović.
PROČITAJ
/ PREUZMI I DRUGE SEMINARSKE RADOVE IZ OBLASTI:
|
|
preuzmi
seminarski rad u wordu » » »
Besplatni
Seminarski Radovi
|
|