MAGNETNA REZONANCA
„Medicina koja se zasniva na dokazima je ona koja koristi najbolje
dokaze koji su nam na raspolaganju, u zdravstvenoj zaštiti cjelokupnog
stanovništva ili pojedinih njegovih grupa.”
Magnetna
rezonanca je pregled koji omogućava dobijanje kvalitetnih
tomografskih presjeka ljudskoga tijela s velikom rezolucijom. Ideja
se sastoji u tome da se pojedina meka tkiva u organizmu razlikuju
prema količini vode, odnosno vodonikovih atoma, što je jako povoljno za
dobijanje velikih kontrasta slike, obzirom da vode u tijelu ima u
izobilju. To je moguće jer vodonikovi atomi imaju spin, što rezultira
njihovim specifičnim ponašanjem kada se nalaze u jakom magnetnom polju.
Danas se za snimanje magnetskom rezonancom koristi termin MRI
(Magnetic Resonance Imaging).
Osnovni je dio svakog MRI-sistema glavni magnet. Postoji nekoliko tipova
magneta (permanentni, elektromagneti), a mi ističemo supravodljive magnete
(većina modernih aparata), kod kojih se smanjivanjem otpora provodnika
smanjuje i količina energije potrebna za održavanje magnetnog polja. Otpor
zavisi i od materijala solenoida, te od njegove dužine i presjeka. Nadalje,
otpor zavisi i od temperature solenoida, koju je moguće kontrolisati.
Struja se propusti kroz solenoid da bi se podiglo magnetno polje, a zatim
se solenoidi hlade materijama, poznatim kao kriogeni (tečni helijum),
da bi se smanjio otpor. To je tzv. kriogena kupka koja okružuje navoje
žice. Kada se koristi u MR-dijagnostici, supravodljivi magnet proizvodi
snažno magnetno polje, pri čemu ne zahtijeva velike količine električne
energije, upravo zbog izostanka otpora. Sistem koji se zasniva na takvom
magnetu izuzetno je skup, ali omogućava stvaranje izuzetno jakih magnetnih
polja za kliničke potrebe i za spektroskopska i visokorezolutna ispitivanja.
Spin-odjek tehnika danas se najviše koristi, prvenstveno zbog najkraćeg
vremena snimanja i brze rekonstrukcije slike. Provode se mjerenja vremena
T1 i T2 pomoću odjeka dobijenih pobuđivanjem odgovarajućim impulsima,
a na kvalitet slike utiče se variranjem dvaju parametara (TR i TE). Najčešće
se koristi samo 2 – 5 odjeka, zbog brže obrade, odnosno rekonstrukcije
slike.
Jedan od glavnih problema vezanih uz MRI jesu zalutala magnetna polja,
odnosno polja koja se šire izvan granica prostorije snimanja. Zbog toga
su razvijene dvije vrste zaštite: pasivna i aktivna. Pasivna se postiže
ugradnjom tzv. Faradejevog kaveza u zidove sobe za snimanje i ne iziskuje
velike troškove, ali ipak efikasno zadržava magnetno polje unutar granica.
Magnetna rezonanca
Magnetna
rezonanca je neinvazivna, bezbolna dijagnostička metoda koja je u najvećem
broju slučajeva superiorna u odnosu na druge dijagnostičke modalitete.
Magnetna rezonanca omogućava razlikovanje zdravog od bolesnog tkiva i
precizno postavljanje dijagnoze, kao i praćenje efekata sprovedene terapije.
U cilju preciznije evaluacije patoloških promjena, kao npr., ekspanzivnih
procesa, inflamatornih oboljenja, itd., ponekad se intravenski aplikuju
paramagnetna kontrastna sredstva (ne izazivaju alergijske reakcije).
Magnetnom rezonancom se mogu pregledati svi dijelovi tijela, ali se ne
mogu pregledati jedino pacijenti koji imaju ugrađene aneurizmatske klipseve,
pejsmejkere, rijetke modele vještačkih valvula, otološke implante ili
ugrađena, tj., zadesna feromagnetna strana tijela. Većina drugih implantanata
(vještački kuk i dr.) prave se od materijala koji nisu feromagentni, npr.,
titanijum, tako da nisu kontraindikacija za obavljanje pregleda. Na magnetnoj
rezonanci se ne pregledaju postoperativni pacijenti u prvih mjesec dana
nakon implantacije stenta.
Umjesto radioaktivnih (X) zraka koji se upotrebljavaju pri kompjuterizovanoj
tomografiji mozga, MR se koristi magnetnim i radio-talasima. Dio tijela
se stavlja u područje jakog magnetnog polja. Kako je naše tijelo uglavnom
građeno od vode koja sadrži veliku količinu vodonikovih jona, pod uticajem
magnetnog polja protoni se u vodonikovim atomima postavljaju uporedo s
magnetnim poljem. Tada se emituju radio-talasi (upotrebljavaju se radio-talasi
10000 do 30000 puta jači od normalnoga Zemljinog magnetnog polja), koji
prolaskom kroz naše tijelo pomjeraju protone u vodonikovim atomima iz
njihovog položaja. Prestankom odašiljanja radio-talasa protoni se vraćaju
u liniju uporednu s magnetnim poljem i pri tome se odašilju signali koji
se odlaskom u skener kompjuterski pretvaraju u sliku. Tkivo koje sadrži
više vodonikovih jona, kao voda i masno tkivo, na MR slici prikazuju se
vrlo svijetlo.
Iako pregledi MR-uređajima ne pokazuju učinke štetne za ljudsko zdravlje,
utvrđeno je povećanje tjelesne temperature za 0.3 stepeni C zbog primjene
visokofrekventnih impulsa. Magnetno polje indukcije 1,5T ne izaziva vidljive
biološke učinke. Međutim, pri korišćenju magnetnih polja indukcije 4T
ili više primijećena je pojava vrtoglavice, svjetlosnih efekata pri pomicanju
očiju i metalnog ukusa u ustima. Ponekad je problem i klaustrofobija kod
određenog broja pacijenata, a vezana uz uski otvor kućišta u kome se nalaze
tokom pregleda. Do sada nisu uočeni nikakvi biološki učinci na fetusima.
Međutim, pretpostavlja se da su oni ipak mogući, naročito tokom organogeneze
u prvom tromjesečju trudnoće. Zbog toga se trudnicama savjetuje odgađanje
pregleda do završetka prvog tromjesečja, a kasnije se zahtijeva pismeni
pristanak bolesnice za pregled.
Ko ne smije na MR?
Posebno se treba osvrnuti na feromagnetne metalne predmete u blizini
magnetnog polja. Oni predstavljaju ozbiljnu opasnost za bolesnika, osoblje,
ali i sam MR-uređaj, jer se pod uticajem magnetnog polja pretvaraju u
projektile. Zbog toga je preporučljivo upoznati bolesnike i osoblje s
mogućim štetnim učincima MRI. Na osnovu tih činjenica lako je zaključiti
koje osobe ne smiju biti podvrgnute MRI-pregledu: ljudi s raznim protezama,
vještačkim srčanim zaliscima, pejsmejkerima, stranim metalnim tijelima
(šrapneli, geleri, zrna). Kod toga apsolutnu kontraindikaciju predstavljaju
pejsmejkeri i metalna strana tijela u oku ili mozgu, kao i metalni klipsevi
na operisanim intrakranijalnim krvnim sudovima. Koštane endoproteze ne
mogu se pomjerati s mjesta, ali čine velike artefakte na MR-slici i one
predstavljaju relativnu kontraindikaciju. Na primjer, možemo učiniti dobar
MR-pregled mozga pacijentu s vještačkim kukom, dok će pregled karlice
biti ometen.
Primjena MRI u neurologiji
Magnetna rezonanca je najpreciznija metoda za dijagnostikovanje bolesti
mozga, kao na primjer: vaskularnih oboljenja (šlog,
krvarenje), ekspanzivnih procesa, (dobroćudnih i zloćudnih tumora), demijelinizacionih
oboljenja (multipla skleroza),
epilepsije, itd.
To je najadekvetnija metoda pregleda bolesti kičme sa podjednako dobrim
prikazom koštanih struktura, intervertebralnih diskusa, kičmene moždine,
nerava, a i mekotkivnih struktura.
Bitna je u dijagnostici multiple skleroze, jer se njome mogu otkriti promjene
(lezije) u mozgu ili kičmenoj moždini koje upućuju na multiplu
sklerozu, a vide se kao bijela okruglasta do ovalna područja u normalno
sivom prikazu mozga ili kičmene moždine.
Te bjelkaste promjene, koje nazivamo oštećenjima ili lezijama, zapravo
najčešće prikazuju vodu koja je prodrla u područje oštećene ovojnice.
Ovojnica je hidrofobna, pa njenim oštećenjem nervno tkivo, koje je hidrofilno,
privlači vodu.
Demijelinizacijska oštećenja u multiploj sklerozi nisu podjednako raspoređena
u svim dijelovima centralnog nervnog sistema. Ona su naročito česta u
području oko moždanih komora, u dijelu mozga koji se spušta prema kičmenoj
moždini, a naziva se moždano stablo, u malom mozgu, često i u očnom nervu,
te vratnoj kičmenoj moždini. Postoji pretpostavka da su demijelinizacijska
oštećenja lokalizovana na pomenutim mjestima zbog imunološki ili hemijski
drugačije mijelinske ovojnice. Zbog navedenog razloga uvijek treba snimati
MR mozga i vratne kičme, a kod bolesnika koji imaju simptome koji odgovaraju
grudnoj kičmenoj moždini, nužno je obaviti i snimanje tog dijela kičme.
Slika MR-a mozga i vratne kičme
– demijelinizacijska oštećenja označena strelicom.
Važno je naglasiti da se slične demijelinizacijske promjene, osim u multiploj
sklerozi, nalaze i u drugim demijelinizacijskim bolestima, ali se obično
razlikuju u odnosu na smještaj, oblik, veličinu i lokalizaciju.
Snimanje magnetnom rezonancom se smatra najpouzdanijom za ispitivanje
bolesti mekih tkiva i kostiju (degenerativnih oboljenja, inflamacija,
tumora i promjena traumatske geneze).
Magnetna rezonanca muskuloskeletnog sistema
Glavni zadaci u ispitivanju muskuloskeletnih tumora odraslih i djece
su: detekcija tumora, njegova karakterizacija i određivanje njegove lokalne
proširenosti, odnosno određivanja stadijuma bolesti.
Magnetna rezonanca koljena je metoda izbora u evaluaciji pacijenta sa
traumatskim lezijama. Ovo je ujedno najčešća indikacija za MR pregled
muskuloskeletnog sistema.
Magnetna rezonanca abdomena
Kada su u pitanju bolesti organa abdomena, a naročito karlice, magnetna
rezonanca omogućava bolju i precizniju karakterizaciju tkiva, prikaz anatomskih
i patoloških struktura u više ravni, a primjena paramagnetnog kontrasta
nam daje uvid o vaskularizaciji lezije, odnosno oboljelog dijela organa.
Magnetna rezonanca krvnih sudova (angiografija)
Magnetna rezonanca krvnih sudova (MR angiografija) je metoda snimanja
arterijskih krvnih sudova, koja na neinvazivan način omogućava detekciju
stenoza, aneurizmatskih proširenja, arterio-venskih malformacija i postojanja
patološke vaskularizacije. Kao zasebna metoda pregleda venskih krvnih
sudova izdvaja se venografija magnetnom rezonancom. MRA se najčešće koristi
za procjenu stanja arterija vrata i mozga.
Magnetna rezonanca lokomotornog sistema
Magnetna rezonanca (MR) ramena, lakta, ručnog zgloba, koljena i gležnja,
za razliku od artografije i artoskopije, na neinvazivan način omogućava
istovremeni prikaz koštanog tkiva, hrskavice, mišića, meniskusa, tetiva
i ligamenata.
Indikacije
Sportske povrede (profesionalni sportisti i rekreativci):
• uočavanje stres frakture
• djelomično ili potpuno napuknuće tetive, ligamenta i meniska
Upale zglobova:
• veća ili manja količina izljeva u zglobu
• upalno tkivo
• kontrola uspjeha terapije nakon upalnog procesa
degenerativni proces:
• promjena u meniskusu, tetivi, zglobnoj ovojnici i hrskavici
Zaključak
Do današnjeg dana nisu poznati štetni biološki efekti, tako da se mogu
pregledati djeca, trudnice i druge rizične grupe. Radi predostrožnosti,
izbjegavaju se pregledi u prvom trimestru trudnoće i savjetuju dojilje
da se nakon urađene kontrastne MR studije izmuzuju 36 sati nakon obavljenog
pregleda.
Djecu ispod 5 godina i nemirne pacijente potrebno je pregledati pod anestezijom,
kako bi dobili kvalitetne snimke za postavljanje dijagnoze. Anestezija
se izvodi u saradnji i pod kontrolom anesteziologa.
Dužnost sestre/tehničara jeste da obavijesti pacijenta o dužini trajanja
određenog pregleda. Za vrijeme pregleda bolesnik treba da leži potpuno
mirno, jer i najmanji pokret remeti sliku i njenu interpretaciju. Pacijentu
se mora objasniti da je pregled bezbolan, te da je preko video kamere
(mikrofona) pod stalnim nadzorom i u kontaktu s medicinskim osobljem.
Za većinu bolesnika nije potrebna nikakva prethodna priprema. Nemirnim
pacijentima može se prije pregleda dati sredstvo za smirenje.
Poželjno je da se pregled trbušnih i karličnih organa obavlja na tzv.
“prazan stomak”.
Upozorenje na moguće prepreke za obavljanje pregleda
Prije snimanja, neophodno je ljekara ili ing. med. radiologije obavijestiti
o:
• pejsmejkeru ili drugim ugrađenim elektronskim aparatima, jer zbog smetnje
u funkcionisanju tih aparata u magnetnom polju, najčešće nije moguće snimanje
MR-a
• metalnim tijelima u organizmu ( meci, geleri, šrapneli, kopče nakon
operacije na krvnim sudovima, metalne pločice ....)
• trudnoći
Prije pregleda, zbog opasnosti od oštećenja predmeta i lošeg kvaliteta
slike, treba odstraniti:
• sve metalne predmete (ključevi, nakit, satovi, kreditne kartice i dr.).
LITERATURA
KLINICKA RADIOLOGIJA 1, Osnovi radiologije,Beograd, 1992, autori: prim.
dr Momčilo Živković, mr sci. med. dr Zorica Živković, ass. mr sci. med.
dr Zoran Vukašinović
http://www.centar-zdravlja.com/clanci/pregledi-dijagnoze-i-zahvati/8/1257/kompjuterizirana-tomografija-ct/priprema-bolesnika/3/
PROČITAJ
/ PREUZMI I DRUGE SEMINARSKE RADOVE IZ OBLASTI:
|
|
preuzmi
seminarski rad u wordu » » »
Besplatni
Seminarski Radovi
|