Biodiverzitet predstavlja raznovrsnost ekosistema, vrsta, konspecifičkih populacija i gena i genotipova.
Biološki diverzitet se veoma naglo i brzo redukuje pod direktnim i indirektnim uticajem čoveka, njegovom delatnošću i brojnošću. Ljudska populacija se tokom istorije naglom i ekstremnom stopom povećavala.
Izumiranje vrsta

Neminovno je da svi ljudi moraju negde živeti i jesti. Porast populacije je bio praćen migracijama prvo u Aziju, Evropu, a kasnije i u Ameriku i Australiju. Nažalost, dolazak čoveka u nove sredine je uslovio i razne negativne promene u biosferi, od nestanka velikog broja vrsta vertrebata (na primer 2000 vrsta ptica na Pacifičkim ostrvima je iščezlo zbog preterane eksploatacije sredinskih resursa), preko introdukcije predatora i bolesti, destrukcije staništa, sve do konačne redukcije biodiverziteta. Smatra se da će, ako se sadašnji tempo destrukcije staništa i redukcije biodiverziteta nastavi, novi vek i milenijum biti period šestog masovnog izumiranja prouzrokovanog aktivnošcu jedne vrste, Homo sapiens. Utvrđeno je da je preko 50% recentnih vrsta vertrebrata i 12,5% vrsta biljaka ugroženo.
Samo u periodu od 1600. do 1993. godine nestalo je 486 životinjskih i 600 biljnih vrsta. Većina taksona je iščezla u područjima Severne Amerike, Kariba, Australije i Pacifičkih ostrva. Vrste nestaju i sa drugih područja jer trenutno ne postoji stanište koje nije degradirano. Naime, destrukcija sredine je prisutna u celom svetu. Recimo, utvrđeno je da je oko ⅓ svih američkih biljnih i životinjskih vrsta ugroženo. Najviše su ugrožene slatkovodne dagnje, rečni rakovi, vodozemci i slatkovodne ribe.
Drugo mesto na zemlji koje je u centru pažnje su tropske kišne šume. Ekosistemi ekstremno bogati vrstama privlače paznju i impliciraju viši nivo brige. O visokom diverzitetu govori i podatak da su na jednom drvetu u tropskoj kišnoj šumi registrovane 43 vrste iz 26 rodova mrava, što odgovara broju celokupne faune mrava na 1 ha staništa u Borneu, što odgovara celokupnom broju vrsta u Severnoj Americi. Osim daždevnjaka, afida i četinara, postoji gradijent diverziteta sa najvećom frekvencijom u tropima. Inče, tropske šume, iako pokrivaju 7% ukupne zemljine površine, sadrže najmanje ½ svih biljnih i životinjskih vrsta. Smatra se, da ako se nastavi sa intezivnom degradacijom, tropske šume do 2040. god. neće postojati ili će biti redukovane u malobrojne fragmente.
Zadatak evolucionih biologija je sagledavanje krize biodiverziteta. Zašto su biodiverziteti značajni za čoveka?
Ekosistem planete zemlje ili biosfera predstavlja oslonac, podlogu života. Organizmi regulišu sastav atmosfere fotosintezom i usvajanjem i oslobađanjem CO2. Efekat staklene bašte nam upravo ukazuje da atmosferski sastav direktno utiče na klimu. Takođe, organske vrste aktivno učestvuju u formiranju zemljišta i kontrolišu eroziju. Takođe, značajna je njihova uloga i u recikliranju, kruženju materije i energije i obezbeđivanju hrane.
Ekonomska dobit biodiverziteta je takođe značajnan. Divlje vrste su značajni izvorni genetički fond, neophodan za domestifikaciju (izvor divljih alela i materijal za veštačku selekciju), za pravljenje fungicida, insekticida i lekova.
Takođe postoji moralna, estetska i kulturna dobit (Rajska ptica za narod Nove Gvineje, javor za Kanadu…)

Primer: Uskršnje ostrvo
Uskrsnje ostrvo

Uskršnje ostrvo je malo vulkansko ostrvo, veličine 130 km², udaljeno oko 3.700km zapadno od Čilea i 3.900 km jugozapadno od Galapagosa. Ostrvo je jedno od najizolovanijih naseljenih sredina. Sada se na ostrvu mogu videti stotine gigantskih statua težine do 85 tona i visine oko 11 metara.
Prvi evropljani su posetili ostrvo 1722. god. predvođeni danskim istrazivačem. Arheološki, lingvistički i genetički podaci su ukazali da su nativni stanovnici bili Polinežani koji su se doselili oko 400. god. p.n.e. Analizom sastava polena u sedimentima je utvrđeno da je u vreme prvih doseljenika ostrvo bilo prekriveno šumom. Porast populacije je korelisana promenom sastava i koncentracije polena. Tako je 600. god. nove ere nastupila velika redukcija polena, a sedimenti stena koji datiraju iz 1400. god. ukazuju da su šume u tom periodu potpuno zamenjene travom i papratima. Analizom ishrane stanovništva ostrva tokom istorije, utvrđeno je da su se prvi doseljenici hranili delfinima i pticama. U periodu nestanka šume, nema ni kostiju delfina, zatim, od 25 vrsta ptica koje su arheološki registrovane, potvrđeno je da je jedna vrsta potpuno iščezla a 12-15 vrsta su nestale sa ostrva.
Stanovnici Uskršnjeg ostrva su pored ishrane sa pticama, delfinima i ribama, počeli uzgajanje slatkog krompira i banana, tako da su krčili šume. Drveće su koristili za izgradnju kanua za ribolov, i za prenos kamenih statua. Takođe su se hranili i jajima ptica. Promene u sredini su dovele do povećanja brojnosti glodara koji su se hranili, između ostalog i jajima ptica. Usled bogatstva sredine i resursa, usledio je i rast populacije. Već posle 1000. god. od dolaska prvih doseljenika, na ostrvu je bilo 7000 stanovnika.
Međutim, usled neracionalne eksploatacije prirodnih resursa, došlo je do destrukcije sredine, nestanka šume, što je uslovilo niz posledica - od gubitka sirovina za pravljenje kanua, kolapsa ribara, zaustavljanja produkcije statua, do sukoba između klanova i konačnog smanjenja populacije za ⅓. Danas je ostrvo pusto, skoro sablasno, sa brojnim kamenim statuama.

Izumiranje vrsta

Izumiranje vrsta je jedan od najvažnijih fenomena za objašnjenje radijacije oblika života tokom istorije. Nestanak vrsta može biti uzrokovan delovanjem raznih faktora.
Filetička evolucija predstavlja niz kontinuiranih evolucionih promena u jednoj evolucionoj liniji koje tokom vremena dovode do nastanka novog bioloskog entiteta i/ili podele linije ili vrste u dve ili vise specijacija. Pravo izumiranje vrsta je neminovan i nepovratan kraj postojanja jednog taksona.
Tokom fanerozoika ili vidljivog života (eona) (period od oko 453 miliona god.), vrste su iščezavale određenom, kontinuiranom stopom, i masovno, naglo u pojedinim periodima. Prvi oblik nestajanja taksona se zove pozadinsko izumiranje. Drugi oblik je masovno izumiranje i tokom Fanerozoika je detektovano pet takvih događaja poznatih kao “Velika petorka”. Tokom pet masovnih izumiranja je nestalo oko 4% vrsta od celokupnog broja iščezlih taksona kao i 96% vrsta tokom pozadinskog izumiranja. Nestanak vrsta zavisi od širine ekološke niše koju dati takson ima. Specijalizovane vrste, taksoni adaptirani na specifične ekološke niše, na primer paraziti koji koriste samo jednu vrstu domaćina, imaju veće šanse da nestanu zbog gubitka niše ili promene sredine.
Pozadinsko ili postepeno izumiranje može nastati zbog gubitka genetičke varijabilnosti – evolucionog potencijala populacije ili vrste, i zbog interakcije između vrsta, pre svih interspecijske kompeticije i predatorstva.

Uzroci nestajana

Kada se sredina naruši i degradira usled aktivnosti čoveka, veličina populacija mnogih divljih vrsta se redukuje i neke vrste nestaju. Zbog opasnosti od nestanka, konzervacionim monotoringom su obuhvaćene brojne divlje vrste.
Vrste koje su ranjive na iščezavanje su:
- Vrste sa uskom geografskom distribucijom. Neke vrste su prisutne isključivo na jednom ili nekoliko lokaliteta. Ukoliko se data staništa naruše, vrste će nestati. Na primer ptice na okeanskim ostrvima, ribe koje su prisutne u jednom ili malom broju jezera…
- Vrste sa jednom ili nekoliko populacija. Usled slučajnih faktora (zemljotres, patogeni, aktivnost čoveka) jedna jedina populacija određene vrste može nestati.
- Vrste sa populacijama male veličine. Veća je verovatnoća da male populacije lokalno iščeznu od velikih zbog veće ranjivosti na demografske i sredinske varijacije i gubitak genetičke varijabilnosti. To su uglavnom predatorske vrste, usko specijalizovane pa su tako i posebno osetljive na iščezavanje.
- Vrste sa populacijama koje se smanjuju.
- Vrste sa malom populacionom gustinom.
- Vrste koje zahtevaju veliku teritoriju.
- Životinjske vrste sa velikim dimenzijama tela. One zahtevaju veliku teritoriju, veliku količinu hrane i često su meta lovaca zbog sporta, hrane ili prostora. Na primer, u Šri Lanki leopard, orao, jelen i slon imaju najveći rizik od izumiranja.
- Vrste koje nemaju izražene disperzivne aktivnosti. Ukoliko vrste nemaju potencijal da se adaptiraju na promenjene uslove u staništu, one tad migriraju na pogodnija staništa ili će nestati. Vrste koje nemaju sposobnost prelaska degradiranih staništa su izložene visokom stepenu opasnosti od iščezavanja. Na primer, u Australiji, kičmenjaci koji nemaju sposobnost letenja u zapadnom delu kontinenta su posebno ugroženi.
- Sezonski migranti. Vrste koje migriraju sezonski zavise od dva ili više udaljena tipa staništa. Ako je jedno od dva staništa degradirano, povećava se verovatnoća nestanka te vrste. Na primer, milijarda ptica pevačica, 120 vrsta, svake godine migrira iz Severne Amerike u tropske regione i zavise od odgovarajućih staništa u kojima se reprodukuju ili koriste resurse.
- Vrste sa malom genetičkom varijabilnosću. Genetička varijabilnost populacija predstavlja njihov evolucioni potencijal. Ukoliko je varijabilnost redukovana, smanjena je i sposobnost populacije na adaptaciju u heterogenim uslovima sredine, patogenima i novim predatorima.
- Vrste sa specijalizovanim nišama. Za specijalizovane vrste koje su adaptirane na strogo specifične resurse sredine, svaka promena utiče na njih. Vrste sa specifičnim zahtevima u ishrani su takođe izložene riziku od izumiranja.
- Vrste koje se nalaze u stabilnim i novim sredinama. Kada se ovakve sredine naruše, mnoge vrste ne mogu da tolerišu promene mikroklimatskih uslova ili imigraciju egzotičnih vrsta. Znači, svaka promena u zagađenosti vazduha ili vode destabilizuje vrstu (koralni grebeni, školjke i puževi).
- Vrste koje povremeno ili stalno formiraju zajednice.
- Vrste koje žive u izolaciji i koje nisu imale kontakta sa ljudima. Vrste koje su imale dodira sa ljudima i preživele negativne posledice njihove aktivnosti imaju veću šansu opstanka. Na primer, stopa nedavno izumrlih vrsta ptica sa Pacifičkih ostrva je manja na ostrvima na kojima su živeli ljudi nego na ostrvima koja nikada nisu bila naseljena.
- Vrste koje ljudi love i žanju.

Prekomerna eksploatacija, egzotične vrste i bolesti

Ljudska delatnost i aktivnost mogu u velikoj meri da naruše strukturu i funkcionisanje bioloških zajednica. Od najznačajnijih aktivnosti se izdvajaju prekomerna eksploatacija, introdukcija egzotičnih vrsta i povećanje brojnosti patogena.

Prekomerna eksploatacija

U tradicionalnim društvima su postojala pravila o restrikciji i kontroli eksploatacije prirodnih resursa kao i pravila vezana za teritoriju određenu za lov i ribolov (lov je u nekim oblastima bio zabranjen, često je bio zabranjen lov na ženke kao i lov na populaciju male veličine).
U savremenim društvima upotreba prirodnih resursa je prekomerna. U sredinama u kojima su imigracije bile velike, ili zbog ratova, samo je pospešena nekontrolisana upotreba prirodnih resursa i prekomerna eksploatacija. Sem toga, legalna i ilegalna trgovina su uzrokovale redukciju i izumiranje mnogih vrsta (na primer trgovina krznom činčila, sakupljanje retkih vrsta insekata, biljaka i tropskih vrsta riba).
Problemi koji nastaju pri komercijalnoj eksploataciji su rezultat porasta gradskih oblasti, fabrika, kampova i rudnika čime se formiraju berza hrane i prirodnih produkata. Tradicionalni lovci koji su nekad lovili za sopstvene potrebe sada love za potrebe tržišta.
Problem u prekomernoj eksploataciji je često nemogućnost populacije ugroženih vrsta da se obnovi. Mnoge divlje vrste, kao što su nosorog i divlje mačke su postale retke, pa se samim tim njihova cena na crnom tržištu povećala a time i potražnja.

Egzotične vrste

Geografsko rasprostranjenje mnogih vrsta je limitirano sredinskim i klimatskim barijerama koje onemogućavaju jedinkama disperziju i širenje. Okeani, pustinje, planine i reke su prirodne barijere kopnenim i vodenim organizmima. Kao rezultat izolacije, evolucijom se formiraju različite i specifične zajednice u različitim oblastima sveta.
Čovek je radikalno promenio prirodnu distribuciju vrsta njihovim transportom preko celog sveta. U predindustrijskom vremenu je čovek svojim migracijama prenosio kultivisane biljke i domaće životinje sa jednog mesta na drugo.

Egzotične vrste na ostrvima

Na ostrvima su, uglavnom, prisutne biljke, ptice i bezkičmenjaci i mali broj sisara. Zbog odsustva selektivnog pritiska od strane sisarskih predatora, mnoge endemske vrste nemaju svoje predatore i zbog toga nemaju ni razvijene odbrambene mehanizme. U slučaju dolaska novih vrsta i predatora, nativne endemske vrste nemaju izgrađene mehanizme odbrane što dovodi do velike uspešnosti predatora i smanjenju i izumiranju nativnih populacija. Dolaskom novih vrsta dolazi i do povećanja patogena i parazita koji se šire i pustoše ostrvske zajednice. Kao rezultat dolaska novih vrsta izumiru nativne, endemske vrste. Primer: Nestanak 45 nativnih vrsta na ostrvu Santa Katalina u Kaliforniji usled introdukcije svinja, jelena i koza.

Egzotične vrste u vodenim sredinama

Postoje slatkovodne zajednice koje imaju sličnost sa okeanskim ostrvima zbog svoje izolovanosti od drugih vodenih ekosistema. Lov i komercijalni motivi su bili najčesći razlozi za introdukciju. Preko 120 vrsta riba je introdukovano, a introdukcija komercijalnih riba uzrokovala je nestanak nekoliko endemskih vrsta.
U jezera se ne introdukuju samo ribe već i druge vrste. Tako je poznata invazija zebra skoljke Dreissena polymorpha u Velika jezera u Severnoj Americi.

Sposobnost egzotičnih vrsta na invaziju

Egzotične vrste imaju izraženu sposobnost invazije i dominacije u novim staništima jer u nativnim staništima obično odsustvuju njihovi predatori i paraziti koji kontrolišu rast populacije.

Patogeni

Infekcije koje prouzrokuju razne vrste patogena poreklom iz divljih ili zatočenih populacija su značajan faktor redukcije i izumiranja nativnih lokalnih populacija i endemskih vrsta. Uzročnici infekcija mogu biti mikroparaziti (virusi, bakterije, gljive, protozoe)i makroparaziti (atriopode i gliste). Dok žive van domaćina, ovi paraziti koriste ostećena biljna tkiva pri čemu uzrokuju fiziološka ostećenja i smanjenje sposobnosti prezivljavanja i reprodukcije.
Bolesti koje se unose u nove delove sveta mogu da dovedu do destrukcije populacija čestih vrsta.

Masovna izumiranja

Masovno izumiranje je globalnog karaktera. Obuhvata nestanak velikog broja taksona svih gupa i brzo je u odnosu na prosečnu stopu izumiranja.
Tokom fanerozoika detektovano je 5 velikih, dramatičnih izumiranja vrsta. Ovi događaji su obeležili periode Zemljine istorije i nalaze se na granicama između Paleozoika, Mezozoika i Kenozoika.

Izumiranje krajem Devona

Pre oko 365 miliona godina dolazi do izumiranja velikog broja riba i približno 70% morskih bezkičmenjaka. Razlozi su nejasni, predpostavlja se da je razlog ili globalno zahlađenje ili udar meteora. U Devonu se javljaju nove vrste korala i trilobita, pojavljuju se ribe, amoniti, prve hrskavičave ribe. Sredinom Devona pojavljuju se vodozemci, više biljke (mahovina (Bryophyta), prečica (Lycopodiophyta), rastavić (Equisetophyta) i paprati (Polupodiophyta)), a krajem perioda javljaju se i prve golosemenice (Gymnospermae). Kontinenti Evroamerika i Gondavana su u to vreme počeli da se približavaju i formiraju Pangeu. Najjači udar pretpeli su morski stanovnici (korali su nestali skoro u potpunosti). Nestalo je 19-22% morskih familija, odnosno 50 -57% morskih rodova.

Masovno izumiranje krajem Perma

Lystrosaurus Pre oko 245 miliona godina došlo je do najvećeg gubitka u istoriji Zemlje. Nestalo je oko 95% tada zivućih organizama (skoro kompletno životinjsko carstvo), 53-57% morskih familija, 83-84% morskih rodova i oko 70% kopnenih predstavnika. Nakon izumiranja, nađeni su samo ostaci jednog reptila – Lystrosaurus, a u moru su nađeni ostaci samo jedne vrste Brachiopoda – Lingula.
Do kraja Perma Pangea je bila jedinstveno kopno a na njoj dominantni oblik faune su bili gmizavci, javljaju se Therapsyda (preci savremenih sisara), biljke slične četinarima, nove grupe insekata: Coleoptera (tvrdokrilci), Diptera (dvokrilci) i Himenoptera (opnokrilci); u vodi se javljaju veliki koralni grebeni.
Uzroci masovnog izumiranja su prema nekim predpostavkama udar komete ili asteroida, izlivanje lave u Sibiru ili globalne klimatske promene.

Izumiranje krajem Trijasa

Pre oko 205-208 miliona godina dolazi do masovnog izumiranja marinskih organizama, i većeg broja kopnenih organizama. Razlog izumiranja je cepanje jedinstvenog kopna Pangee na Gondavanu i Laureaziju kao i masovno izlivanje lave iz centralne pukotine. Vulkanska aktivnost je dovela do smrtonosnog globalnog otopljavanja. Izumrlo je 22-23% morskih familija, 48-52% morskih rodova, brojni reptili, amfibi…
U Trijasu se pojavljuju prvi dinosaurusi, od biljaka dominiraju golosemenice i semene paprati, u vodi nastaju preci savremenih ajkula i raža, pojavljuju se i prve košljoribe.

Izumiranje na prelazu Krede u Tercijar

Dinosaurusi Pre oko 65 miliona godina, kao posledica udara meteora prečnika 10 kilometara u predeo Meksičkog zaliva javlja se poslednje, a po broju izgubljenih vrsta najmanje masovno izumiranje. Nestalo je ¾ postojećih vrsta uključujući i dinosauruse. Meteor je zbog prolaska kroz atmosferu bio visoke temperature, a nakon pada izazvao je zemljotres jacine 13 stepeni Rihterove skale, brojne vulkanske erupcije i cunami visine 50-100 metara koji je poplavio sve niže predele. Udar meteora podigao je milione tona prašine što je onemogućilo vidljivost do 6 meseci, a svetlost neophodna za fotosintezu izostala je od dva meseca do godinu dana. Zbog toga su nastupili požari širom planete, povećala se koncentracija SO2 i dolazi do pojave kiselih kiša. Nakon sleganja prašine došlo je do efekta staklene bašte i povišenja temperature okeana za nekoliko stepeni. U to vreme kontinenti su počeli da zauzimaju oblik kakav imaju danas.
Dominirali su dinosaurusi, pojavile su se skrivenosemenice, nastale su zmije, u vodi su bile prisutne neke savremene ribe. Nakon udara meteora dinosaurusi su potpuno nestali kao i brojne biljne vrste. Izumrlo je 16-17% morskih familija, 47-50% morskih rodova i 18% familija kopnenih kičmenjaka.

Noviji događaji – nestanak pleistocenske megafaune

Ledeno doba

Serije glacijacija dešavale su se svakih 100 000 godina (Gine, Mindel, Ris i Virm) i periodima interglacijacija u trajanju 10 000 – 20 000 godina. Velike oblasti Severne Amerike i Severne Evrope bile su prekrivene ledom. Nestao je ogroman broj kopnenih sisara velikih dimenzija. Pleistocen nije masovno izumiranje jer je izumiranje bilo selektivno:
1. Nestajale su životinje većih dimenzija;
2. Geografski posmatrano – izumiranje je u većoj meri bilo izraženo u Americi i Australiji nego u Evroaziji i Africi;
3. Vremenski – najduze je trajalo u Australiji, pa u Evropi a najkraće u Americi.

Postoji više hipoteza koje pokušavaju da objasne izumiranje tokom Pleistocena:
1. Promena u klimi, nestanak otvorenih stepskih staništa pod ekspanzijom šuma, i dramatične fluktuacije klime – odigrale su se 4 velike glacijacije – ledena doba. Ledena doba su uticala na podelu areala mnogobrojnih vrsta i na genetičku diferencijaciju. U tropskim predelima suša je dovela do fragmentacije areala.
2. Pojava novog predatora – čoveka. Intezivnim lovom savremeni čovek je drastično redukovao brojnost velikog broja vrsta. Pojava čoveka i naglo smanjenje brojnosti pleistocenske megafaune poklapaju se u Americi ali ne i u Australiji i Evropi.

Evropa
Pre oko 15 000 godina nestaju: Mamut, runasti nosorog, irski los, pećinski lav, pećinski medved i džinovska hijena.
Mediteranska ostrva
Pre oko 9 000 godina nestaju: patuljasti nilski konj sa Kipra, pećinska koza sa Majorke, patuljasti slon sa Kipra, Sicilije i Malte, džinovski labud sa Malte, džinovski tenerifski pacov.
Severna Amerika
Pre 12 000 – 9 000, 35-40 vrsta velikih sisara nestaje: 5 vrsta konja, nekoliko vrsta zapadne kamile, severnoamerička lama, dva roda jelena, los, mošusno goveče, džinovski dabar, lenjivci, sabljozube mačke, američki lav, američka ćita, vuk, nekoliko vrsta mamuta, američki mastodont, predak danasnjeg bizona, džinovska svinja pekari.
Australija
U periodu od pre 26 000 – 15 000 godina došlo je do naglog smanjenja brojnosti megafaune koje se ne podudara sa pojavom čoveka. Izumrli su: džinovski rođak vombata, džinovski kengur, torbarski “tapir”, zmija konstriktor, džinovski monitor gušter.
Pacifik
Mnoge vrste su isčezle nakon kolonizacije Bizmarkovog arhipelaga i Solomonovih ostrva pre 30 000 godina. Oko 2 000 vrsta ptica nestalo je nakon dolaska ljudi na Pacifička ostrva: moa, džinovska patka sa Havaja, džinovska megapoda sa Nove Kaledonije i krokodil sa ostrva Fidži i Samoa.
Madagaskar
Pre 2 000 godina dolaskom ljudi skoro kompletna megafauna izumire uključujući pticu neletačicu – pticu-slona, 17-50 vrsta lemura…
Ostrva Indijskog okeana
Pre 500 godina, dolaskom ljudi, počinje naglo smanjenje brojnosti velikog broja vrsta kao što su džinovske kornjače sa Sejšelskih i Maskarenskih ostrva, 14 vrsta ptica sa Maskarenskih ostrva.

Posledice masovnih izumiranja

Masovno i pozadinsko izumiranje se razlikuju po tome što su njihove posledice kvalitativno različite. Pozadinsko izumiranje je primarno zasnovano na promenama u adaptivnoj vrednosti jedne populacije a masovno izumiranje je eliminacija organizama bez obzira na njihovu adaptivnu vrednost.

Najvažnije karakteristike i posledice masovnog izumiranja

1. Adaptivna radijacija nakon masovnih izumiranja
Adaptivna radijacija novih taksonomskih grupa nastaje kao rezultat ispunjavanja ekoloških vakuma.

2. Gubitak evolucionog potencijala
Kada se masovnim izumiranjem eliminišu pojedine adaptivne karakteristike, eliminiše se i mogućnost usavršavanja takvih osobina u budućnosti kao i mogućnost stvaranja evolucionih novina.

3. Masovna izumiranja su slučajan proces
Masovna izumiranja su veliki slučajni događaji, kao što su mutacija i drift slučajne komponente u procesu adaptacije koje menjaju frekvenciju alela. Masovna izumiranja uvode slučajnost u inicijaciju procesa diverzifikacije utičući na vrste i cele linije.

Zaključak

• Sadašnji geološki period se odlikuje većim brojem vrsta u odnosu na bilo koji raniji period. Međutim, stopa izumiranja recentnih vrsta je dramatično visoka i može se porediti sa stopom koja je bila karakteristična za pet masovnih izumiranja.
• Efekat ljudskih aktivnosti je implicirao veliku stopu izumiranja vrsta. Od 1600. god., 2,1% od celokupnog broja vrsta sisara je nestalo i 1,3% vrsta ptica. Stopa izumiranja se povećava, tako da je sadašnja stopa 100 i 1 000 puta veća od pozadinskog izumiranja.
• Ostrvske vrste su osetljivije na izumiranje jer naseljavaju male oblasti i često nisu sposobne da se zaštite od lova i introdukcije egzotičnih vrsta. Od akvatičnih vrsta, slatkovodne su ranjivije od marinskih vrsta.
• Jedinke dugoživećih vrsta mogu opstati u degradiranoj sredini, ali usled odsustva reprodukcije, populacija i vrsta će nestati.
• U ostrvskom biogeofrafskom modelu se predviđa ravnotežni broj vrsta koje se mogu naći na ostrvima iz različitih oblasti i rastojanja od kontinenta. Model predviđa broj odumiranja usled ljudskih aktivnosti u degradiranoj sredini na sadasnjem novou.
• Biološke zajednice na lokalnom nivou nestaju tako da lokalno izumiranje predstavlja gubitak biodiverziteta.
• Prekomerna eksploatacija deluje negativno na oko ⅓ ugrozenih vrsta kičmenjaka i drugih vrsta. Efikasniji metodi u krčenju šuma, ekonomska globalizacija u kombinaciji sa eksploatacijom vrsta dovode do izumiranja vrsta.
• Ljudi namerno ili slučajno transportuju veliki broj vrsta u nove oblasti. Ostrvske vrste su najosetljivije na promene koje izazivaju egzotične vrste svojim dolaskom. Vodene zajednice jezerskih staništa se dramatično menjaju introdukcijom egzotičnih vrsta.
• Ljudske aktivnosti doprinose povećanju stope bolesti i infekcija. Broj patogena i parazita se povećava kada su životinje strogo limitirane na određene delove staništa.
• Vrste su ugrožene usled postojanja više faktora i svi faktori se moraju uzeti u obzir pri dizajniranju konzervacionog plana.

Literatura

1. Milankov, Vesna: Osnovi konzervacione biologije I.
Univerzitet u Novom Sadu. Prirodno-Matematički fakultet, Departman za biologiju i ekologiju. 2007.
2. Dr. Ante Vujić: Zaštita prirode
Univerzitet u Novom Sadu. Prirodno-Matematički fakultet, Departman za biologiju i ekologiju. 2008.
3. Internet podaci

PROČITAJ / PREUZMI I DRUGE SEMINARSKE RADOVE IZ OBLASTI:

preuzmi seminarski rad u wordu » » »

Besplatni Seminarski Radovi